TCMB: Gıda yıllık enflasyonu, kayda değer bir oranda yükselmiştir

Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası, tüketici fiyatlarındaki artışta, gıda ve enerji fiyatlarının temel belirleyiciler olduğunu açıkladı.

TCMB Temmuz Ayı Enflasyon Raporunda, "Gıda yıllık enflasyonu, fiyat artışlarının alt gruplar geneline yayılmasıyla kayda değer bir oranda yükselmiştir." denildi.

TCMB tarafından yayınlanan rapor şöyle:

"Tüketici fiyatları Temmuz ayında yüzde 1,80 oranında artmış, yıllık enflasyon 1,42 puan artışla yüzde 18,95’e yükselmiştir. Bu gelişmede, gıda ve enerji fiyatları temel belirleyiciler olmuştur. Gıda yıllık enflasyonu, fiyat artışlarının alt gruplar geneline yayılmasıyla kayda değer bir oranda yükselmiştir. Üretici fiyatlarındaki gelişmeler ve yaşanan kuraklık gıda enflasyon görünümünde etkili olmuştur. Enerji grubu enflasyonu elektrik ve doğalgaz fiyatları öncülüğünde artarken, eşel mobil sistemi tüketici enflasyonunu sınırlamaya devam etmiştir.

Yıllık enflasyon yakın dönemde Türk lirasındaki seyrin de etkisiyle temel mallar grubunda gerilerken, hizmet sektöründe kademeli normalleşme sürecinin de yansımalarıyla lokanta-otel ve ulaştırma hizmetlerindeki fiyat gelişmelerine bağlı olarak bir miktar yükselmiştir. Temmuz ayında uluslararası enerji fiyatları artarken, enerji dışı emtia fiyatları daha ılımlı bir seyir kaydetmiştir. Bu  görünüme karşın, gecikmeli etkilerle üretici enflasyonundaki yükseliş eğilimi devam etmiştir. Bu dönemde, yıllık enflasyon çekirdek enflasyon göstergelerinden B’de yükselirken, C’de gerilemiş göstergelerin yakın dönem eğilimlerindeki yüksek seviyeler korunmuştur.

Temmuz ayında tüketici fiyatları yüzde 1,80 oranında yükselmiş ve yıllık enflasyon 1,42 puan artarak yüzde 18,95 olmuştur.

Bu dönemde B endeksinin yıllık değişimi 0,35 puan artarak yüzde 18,51 olurken, C göstergesinin enflasyonu 0,25 puan azalarak yüzde 17,22’ye gerilemiştir. Alt grupların yıllık tüketici enflasyonuna katkıları incelendiğinde, bir önceki aya göre gıda, enerji ve hizmet gruplarının katkıları sırasıyla 1,12, 0,58 ve 0,07 puan artmış, temel mal ve alkol-tütün-altın gruplarının katkıları sırasıyla 0,19 ve 0,16 puan azalmıştır.

Mevsimsellikten arındırılmış verilerle, üç aylık ortalamalara göre B göstergesinin eğiliminde artış izlenirken, C göstergesinin eğiliminde azalış görülmüştür. Bu dönemde, enflasyon eğilimi işlenmiş gıda grubunda artarken, temel mal ve hizmet gruplarında yataya yakın seyretmiştir. İşlenmiş gıdadaki bu görünüm B ve C göstergelerinin eğilimlerinin farklılaşmasını beraberinde getirmiştir. 

Hizmet fiyatları Temmuz ayında yüzde 1,32 oranında yükselmiş, grup yıllık enflasyonu 0,29 puan artarak yüzde 13,75 olarak gerçekleşmiştir. Yıllık enflasyon lokanta-otel ve ulaştırma  hizmetlerinde yükselirken, haberleşme ve diğer hizmetlerde gerilemiş, kira kaleminde ise yatay seyretmiştir. Lokanta-otel grubunda, hem yemek (yüzde 2,59) hem de konaklama hizmetlerinde (yüzde 4,51) açılmanın etkileriyle izlenen yüksek fiyat artışları bu dönemde de devam etmiştir. Gıda enflasyonunda gelinen yüksek seviyeler yemek hizmetlerindeki olumsuz görünümde etkili olmuştur. Ulaştırma hizmetlerinde fiyatlar bu dönemde ılımlı seyretmiş, grup yıllık enflasyonu geçen yılın aynı ayında şehirlerarası otobüs ücretlerinde gerçekleşen düşüşe bağlı baz etkisi sebebiyle yükselmiştir. Diğer  hizmetler grubundaki aylık fiyat artışında bakım ve onarım hizmetlerinin yanı sıra eğitim ile eğlence ve kültür hizmetleri öne çıkmıştır. Paket tur kaleminde aylık fiyat artışının tarihsel ortalamalarına kıyasla sınırlı kalmasına bağlı olarak grup yıllık enflasyonu düşük seyrini korumuştur.

Temel mal yıllık enflasyonu Temmuz ayında 0,70 puan gerileyerek yüzde 21,22 olmuştur. Bu dönemde yıllık enflasyon dayanıklı mal grubunda  gerilerken, diğer alt gruplarda artmıştır. Dayanıklı mal fiyatları Temmuz ayında yüzde 0,11oranında gerilemiş mobilya fiyatlarında belirgin düşüş gözlenirken (yüzde -4,34), beyaz eşyada aylık artışlar (yüzde 2,53) devam etmiştir. Grup yıllık enflasyonu 3,68 puan gerileyerek 27,18 olmuş, bu gerilemeye tüm alt gruplar katkıda bulunmuştur. Salgın kaynaklı kısıtlamalara bağlı olarak ılımlı bir seyir izleyen giyim ve ayakkabı grubu enflasyonu, normalleşme  sonrasındaki yükselişini bu dönemde de sürdürmüş, grup yıllık enflasyonu 1,51 puan artarak 8,37 seviyesine ulaşmıştır. Diğer temel mallar grubunda kur ve emtia fiyat gelişmelerinin gecikmeli etkileri  devam etmiş, bu grupta yıllık enflasyon 1,08 puan artarak 21,69 olmuştur. Özetle, bazı gruplarda birikimli maliyet baskıları ve normalleşme adımlarının yukarı yönlü etkileri görülmeye devam etse de, temel mal grubunda yılık enflasyon dayanıklı tüketim malları kaynaklı olarak gerilemiştir.

Enerji fiyatları Temmuz ayında yüzde 6,19 oranında artmıştır. Elektrik ve doğalgaz fiyatları sırasıyla yüzde 15,01 ve yüzde 9,84 oranında yükselerek bu gelişmeyi sürükleyen temel kalemler olmuştur. Bu dönemde LPG’de fiyat artışı ihtiyacı oluşmuş, artışın bir kısmı eşel mobil sistemiyle ÖTV’den karşılanırken bir kısmı fiyatlara yansıtılmıştır. LPG fiyatlarındaki bu yükselişe istinaden akaryakıt fiyatları yüzde 2,64 oranında yükselmiştir. LPG fiyatlarındaki artışa paralel şekilde tüp gaz fiyatları da yüzde 12,00 ile belirgin oranda artmıştır. Bu gelişmelerle, enerji grubu yıllık enflasyonu 4,23 puan artışla yüzde 21,51’e yükselmiştir.

Gıda ve alkolsüz içecek fiyatları Temmuz ayında yüzde 2,77 oranında artmış, grup yıllık enflasyonu hem işlenmemiş hem de işlenmiş gıda  gruplarının etkisiyle 4,93 puan artarak yüzde 24,92 olmuştur. Bu dönemde yıllık enflasyon işlenmemiş gıda grubunda 7,03 puan artarak  yüzde 25,73’e, işlenmiş gıda grubunda ise 2,93 puan artışla yüzde 24,13’ye yükselmiştir. İşlenmemiş gıda grubunda mevsimsellikten arındırılmış veriler, meyve fiyatlarında çok daha belirgin olmak üzere, taze meyve ve sebze fiyatlarında aylık bazda önemli bir artışa işaret etmiştir. Bu dönemde, diğer işlenmemiş gıda grubundaki artışta çiğ süt referans fiyatındaki ayarlamaya istinaden süt fiyatları, beyaz  ve kırmızı et ile mercimek ve nohut gibi bakliyat fiyatları dikkat çekmiştir. Aylık fiyat artışı hızlanan (yüzde 2,58) işlenmiş gıda grubunda çiğ süt fiyat ayarlamasının dolaylı etkileri peynir ve diğer  süt ürünlerine yansırken, ekmek-tahıllar, işlenmiş et ürünleri ve katı-sıvı yağ grupları başta olmak üzere genele yayılan fiyat artışları gözlenmiştir. Bu gelişmelerle taze meyve-sebze dışı gıda grubunda yıllık enflasyon yüzde 24,63’e yükselmiştir. Özetle, uluslararası tarımsal emtia ve gıda fiyatlarındaki mevcut yüksek  seviyeler, birikimli kur etkileri ve kuraklığa bağlı etkilerle belirli ürünlerdeki arz sıkıntıları gıda üretici enflasyonunu olumsuz yönde etkilemiş, söz konusu artışların açılmayla birlikte tüketici fiyatlarına yansıdığı izlenmiştir.

Yİ-ÜFE

Yurt içi üretici fiyatları Temmuz ayında yüzde 2,46 oranında yükselmiş, yıllık enflasyon 2,03 puan artarak yüzde 44,92’ya ulaşmıştır. Üretici fiyatlarındaki bu yükselişte, birikimli dış fiyat  baskıları, enerji fiyat gelişmeleri ve süregelen arz kısıtları belirleyici olmaya devam etmiştir. Öte yandan imalat fiyatlarındaki artışın bir miktar hız kesmesiyle birlikte, petrol ve ana metal hariç imalat sanayi fiyatlarının eğilimi bu dönemde gerilemiştir."

TÜİK: 2020'de Türkiye'de 1 milyon 110 bin 711 adet otomobil üretildiEkonomi