Stake Etmek Nedir?

Stake etmek, bir blockchain ağının operasyonlarını desteklemek için fonları bir kripto para cüzdanında tutma sürecidir. En temelde, ödül elde etmek için kripto paraları kilitlemekten ibarettir. Çoğu durumda süreç, kullanıcıların Trust Wallet gibi kişisel bir kripto cüzdanından blockchain aktivitelerine katılmasına dayanır.
Stake etme kavramı Proof of Stake (PoS) mekanizması ile yakından ilişkilidir. PoS veya bunun bir türevine dayanan pek çok blockchainde kullanılır.

Proof of Stake'i kim yarattı?

Proof of Stake ve stake etme fikri muhtemelen öncelikle Sunny King ve Scott Nadal tarafından 2012'de tanıtıldı. Bu ikili, Peercoin'i yenilikçi bir PoS kripto para olarak tanımladılar. Peercoin öncelikle bir hibrid PoW/PoS mekanizmasına dayanıyordu ancak kademeli şekilde Proof of Work (PoW) vurgusunu kaldırdılar. Böylece kullanıcılar projenin ilk aşamalarında bütünüyle PoS sistemine bağlı kalmadan madencilik yapabildiler ve projeyi destekleyebildiler.
2014 senesinde Daniel Larimer Delegated Proof of Stake (DPoS) mekanizmasını geliştirdi. Bu mekanizma öncelikle Bitshares ağının bir parçası olarak kullanıldı ancak diğer kripto paralar da aynı modeli benimsediler. Larimer hemde, yine DPoS sistemini benimseyen Steem ve EOS'u da yarattı.
DPoS, kullanıcıların bakiyelerini belirli sayıda delegenin seçilmesi sürecinde atılacak oylar için kullanmasına olanak tanır. Daha sonra seçilen delegeler kendilerine oy veren kişiler adına blockchain operasyonlarını idare ederek güvenliği ve mutabakata varılmasını sağlar. Bunun dışında, stake sahipleri coinleri stake ederek, ellerinde fon tuttukları için düzenli ilaçlanma ödül elde ederler.

DPoS modeli gecikmeyi azaltma ve bir ağın girdi-çıktısını yükseltme (örn. Saniye başına daha fazla işlem gerçekleştirebilme) eğilimindedir. Bunun belli başlı nedeni daha az sayıda doğrulayıcı node ile mutabakata varılabilmesine imkan sağlamasıdır. Diğer yandan, kullanıcılar seçilmiş bir grup node'a bel bağladığı için bu model daha düşük seviyelerde merkeziyetsizlik sunar.

Stake etme süreci nasıl çalışır?

Daha önce belirttiğimiz gibi stake etmek, blockchain operasyonlarına katkıda bulunurken bir taraftan da ödül kazanmak için fonları tutma sürecidir. Dolayısıyla stake etme, Proof of Stake (PoS) mutabakat mekanizmalarını veya türevlerini benimsemiş ağlar tarafından yaygın olarak kullanılır.
Yeni blokları doğrulamak ve onaylamak için madenciliği kullanan Proof of Work (PoW) blockchainlerinin tam tersine PoS chain'leri yeni blokları staking üretir ve doğrular. Bu da blokların madencilik donanımlarına (ASICler) ihtiyaç duyulmadan üretilmesine imkan tanır. Dolayısıyla PoS doğrulayıcıları, yoğun hesaplama işleriyle bir sonraki blok için rekabet etmek yerine stake etmek istedikleri coin miktarına göre seçilir.
Genellikle daha yüksek miktarda coin stake eden kullanıcıların bir sonraki blok doğrulayıcısı olarak seçilme şansları daha yüksektir. ASIC madenciliği donanım için önemli miktarda yatırım gerektirirken, staking direk olarak kripto para yatırımını (veya vaadini) gerektirir. Her bir PoS blockchaininin kendisine özel staking para birimi vardır.

Stake etme blok üretimi daha yüksek düzeyde ölçeklenebilirlik sağlar. Ethereum ağının, Ethereum Casper güncellemesiyle en eninde sonunda PoW'dan PoS'a geçecek olmasının sebeplerinden birisi de budur.
Bazı zincirler Delegated Proof of Staking (DPoS) modelini benimsemiştir. Bu model, kullanıcıların yardımlarını ağdaki diğer kullanıcılar aracılığı ile gösterebilmelerine imkan tanır. Diğer bir deyişle, karar verme etkinlikleri süresince güven duyulan bir katılımcı diğer kullanıcıların adına görev alır.
Delege edilmiş doğrulayıcılar (node'lar) belli başlı operasyonları yürütür ve blockchain ağını genel itibari ile olarak idare eder. Mutabakata varılması ve anahtar yönetim parametrelerinin belirlenmesi süreçlerinde katılımcı olurlar.