Spot piyasa nedir? Spot piyasa ve vadeli işlem piyasasının arasındaki farklar nelerdir?

Spot piyasa nedir?

Spot piyasa, yatırım araçlarının piyasadaki son fiyat üzerinden anlık işlemler aracılığıyla alınıp satıldığı ve bu alım satım işlemleri ile hisselerin anlık olarak el değiştirdiği piyasa olarak tanımlanabilir. Spot piyasanın sözlüklerimizde yer alan bir başka ismi de nakit piyasa olarak öne çıkmaktadır.

Spot piyasada, işlem görmekte olan hisse senetleri anlık olarak el değiştirmektedir. Spot piyasalarda, alım satım işlemleri piyasa fiyatı üzerinden gerçekleştirilir. İşlemler, vadeli piyasaların aksine anında ödeme ve fiziki teslimat ile gerçekleşebilir.

Spot piyasa işlemlerine örnek vermemiz gerekirse; kuyumcudan altın alınması veya döviz bürolarından herhangi bir ülkeye ait olan para birimlerinin yatırım amacıyla alınması, spot piyasa işlemine verilebilecek örneklerdendir. Vermiş olduğumuz bu örneklerin yanında borsadan hisse senedi ve pay almak da spot piyasaya işlemine örnek verilebilmektedir.

Spot piyasalarda alınmakta ya da satılmakta olan hisse senetlerinin veya diğer değerli unsurların fiyatını o anki arz talep durumu belirlemektedir. İşlemin yapıldığı an belirlenen fiyat üzerinden en geç 2 iş günü sonra gerçekleştiği gözlemlenmektedir.

Tezgah üstü piyasa da spot piyasalara örnek verebileceğimiz piyasalardandır. Tezgah üstü piyasalarda işlemler iki taraf arasında açık bir biçimde gerçekleştirilmektedir. Ayrıca bu tür piyasaların borsa benzeri kuralları da bulunmamaktadır. Bunlara ek olarak bu tür piyasalarda sözleşme şartları taraflar arasında onaylanmaktadır.

Spot fiyat nedir?

Ticari malların güncel olarak listelenmekte olan fiyatlarına spot fiyat denir. Varlığın anlık işlemlerle anlık olarak alınıp satılabileceği fiyat olarak da tanımlanabilir. Piyasa üzerinde alıcılar ve satıcılar belirli miktarlarda belirlenmiş alım ve satım emirlerini önceden kurarak spot fiyatların belirlenmesine yardımcı olurlar.

Arz ve talebin aralarında bulunmakta olan etkileşim, spot fiyatlarda dalgalanmalar gözlemlenmesine nede olmaktadır. Piyasa arzın azalıp taleplerin ise artması durumunda talep edilen mal ve hizmetlerin fiyatları yükselme eğilimi gösterir. Arzın azaldığı talebin ise arttığı bir durum piyasaya hakimse fiyatlar azalma eğilimi gösterecektir.

Spot Piyasalar ve Vadeli İşlem Piyasaları arasındaki farklar nelerdir?

 Spot piyasalar ve vadeli işlem piyasaları arasındaki farkları maddeler halinde sizler için sıralamamız gerekir ise:

- Spot piyasalarda arz ve talep rakamları fiyatları belirleyen temel unsur olarak öne çıkarken. Vadeli işlem piyasalarında ise ise fiyatlar yalnızca arz-talep dengesine göre değil aynı zamanda ilerleyen zamanlara dair fiyat beklentilerine, depolama maliyetlerine ve diğer birçok piyasa faktörüne bağlıdır. Örneğin, İstanbul-Ankara karayolunun 2 günlük bir müddet ile kapalı kaldığını düşünelim, bu durum ulaşımı etkileyeceği için vadeli işlem piyasalarında işlem görmekte olan değerlerin değeri etkilenebilmektedir.

- Vadeli işlem piyasası, spot piyasanın aksine alıcı ve satıcıların satış işleminin gerçekleştiği gün belirlenen fiyat üzerinden gelecek bir tarihte teslim edilmek üzere varlıklarını alıp sattıkları bir piyasa olarak öne çıkmaktadır.

- Spot piyasa ve vadeli işlem piyasası birbirini besleyen iki piyasa olarak tanımlanabilir. Spot piyasada meydana gelen değişikliklerin vadeli işlem fiyatlarında uzun vadelerde değişikliklere sebep olabilmektedir.