Merkez Bankası Dijital Para Birimleri (CBDC)

Geleneksel finans dahilinde parayı hareket ettirmenin arkasındaki teknoloji, dünyanın geri kalanının değişim hızını yakalama konusunda başarısızdır. Bu işlem esasında küçük birimleri biyerden diğer bir yere göndermekten sadece biraz daha karmaşık olsa da para göndermek masraflı olabilir ve idealde olması gerekenden çok daha uzun sürer.

Birçok devlet, yeni bir dijital para birimi türü geliştirmek üzerine aktif olarak çalışmaktadır. Bu yeni para birimi türünün sunacağı belli başlı faydalar, ödeme sistemlerinin veriminin artış göstermesi ve sürece dahil olan herkes için masrafların azalmasıdır. CBDC'leri blockchainin sunmuş olduğu ilerlemelerden ilham alan yeni bir teknolojik katman üzerine inşa edilmiş dijital itibari paralar olarak düşünebilirsiniz.
Bu dijital para birimleri, önümüzdeki on yıl içinde büyük ihtimalle pek çok ülke tarafından benimsenecektir. Peki, bu paralar nasıl çalışır?

Merkez bankası dijital para birimi (CBDC) nedir?

Merkez bankası dijital para birimi (CBDC), itibari paranın dijital formudur. Dolayısıyla, devlet düzenlemeleri gereğince para olarak nitelendirilir.

Bir CBDC'nin tasarımına yaklaşım, parayı hangi ülkenin çıkaracağına bağlı şekilde muhtemelen büyük farklar gösterecektir. Bazı uygulamalar blockchain veya diğer bir tip dağıtılmış kayıt defteri teknolojisine (DLT) dayanabilir, diğerleri ise sadece merkezi veritabanları olarak ortaya çıkabilir. Blockchain tabanlı olanların, itibari para biriminin dijital formunu temsil eden bir token kullanması gereklidir.
CBDC'lerin Bitcoin gibi kripto paralardan esinlendiğini iddia etmek mümkün olsa da esasında bu iki para türü birbirinden bir hayli farklıdır. CBDC'ler devletler tarafından çıkarılır ve hükümetler tarafından yasal para birimi olarak nitelendirilir.
Bitcoin gibi kripto paralar sınır ötesi çalışır ve herhangi bir ülke veya merkezi birim tarafından çıkarılmaz. Tabi ki bu, CBDC'lerle global ödemeler yapamayacağınız manasına gelmez, ancak Bitcoin için ulusal sınır kavramının hiçbir önemi yoktur.

Merkez bankalarının pek çoğu CBDC'ler için kavram kanıtlama yapmayı düşünmekte, hatta bunun sonrasında aktif olarak çalışmaktadır.

Çin, Dijital Para Birimi/Elektronik Ödemeler (DC/EP) adlı proje üstünde 2014 senesinden beri çalışmaktadır. Dijital yuan için aktif bir deneme, bir süredir çeşitli şehirlerde yürütülmektedir. Avrupa Merkez Bankası (ECB) ise dijital euro fikrini ortaya atan ve böylesi bir dijital para biriminin avantajlarını değerlendiren bir raporu Ekim 2020'de yayınlamıştır.