İSO Türkiye İmalat PMI eylül ayında 52,5 oldu

Ekonomik büyümenin öncü göstergesi olan imalat sanayi performansında en hızlı ve güvenilir referans kabul edilen İstanbul Sanayi Odası (İSO) Türkiye İmalat PMI (Satın Alma Yöneticileri Endeksi) anketinin Eylül 2021 dönemi sonuçları açıklandı. Eşik değer olan 50,0'nin üzerinde ölçülen tüm rakamların sektörde iyileşmeye işaret ettiği anket sonuçlarına göre, ağustosta 54,1 olarak ölçülen manşet PMI, eylülde 52,5'e gerilemesine rağmen sektörün faaliyet koşullarında aylık bazda güçlü bir iyileşmeye işaret etti. Faaliyet koşullarındaki iyileşme trendi, üretim ve yeni siparişlerde devam eden büyümeye bağlı olarak dördüncü aya ulaştı. Ancak eylül ayındaki artışlar önceki aya göre yavaş gerçekleşti.

Toplam iş hacminde süren büyüme, yeni ihracat siparişlerinin yine belirgin şekilde artmasından destek aldı. Yeni siparişlerdeki iyileşme ve kapasite artırmaya ilişkin çabalar, firmaların istihdam düzeyini eylül ayında da güçlü bir şekilde yükseltmesini sağladı. Buna rağmen, yeni siparişlerde süregelen büyümenin etkisiyle, birikmiş işler Temmuz 2020'den beri ilk kez artış gösterdi. İmalatçılar, üretim gereksinimlerindeki yükselişe bağlı olarak satın alma faaliyetlerini de genişletti ve girdi stokları üst üste ikinci ay arttı. Öte yandan, firmaların tedarik zincirlerindeki kesintilerden korunmak için güvenlik stoku oluşturmaları, üretim öncesi stoklarda 2017 yılının sonlarından bu yana gözlenen en hızlı artışa sebep oldu. Üçüncü çeyrek sonunda tedarik zincirlerindeki aksaklıkların hafiflediğine yönelik  bazı işaretler dikkat çekti. Ham madde yetersizliği ve ürün ithalatındaki gecikmeler, tedarikçilerin teslimat sürelerinin daha da artmasında etkili oldu. Ayrıca, tedarikçi performansındaki bozulma son bir yılın en ılımlı düzeyinde kaydedildi. Girdi maliyetleri keskin bir şekilde yükselmeye devam etti. Firmalar, arz kısıtlarına bağlı olarak ham madde fiyatlarındaki artışların sürdüğünü bildirdi. Döviz kuru gelişmeleri de girdi maliyetlerini yükselten bir diğer faktör oldu. Girdi maliyetlerindeki yükseliş ağustos ayındakine çok yakın bir oranda gerçekleşti. Buna bağlı olarak, imalatçılar satış fiyatlarını hızlı bir şekilde yükseltmeye devam etti ve nihai ürün enflasyonu eylülde hafif bir artış gösterdi.

İstanbul Sanayi Odası Türkiye İmalat PMI anket verileri hakkında değerlendirmede bulunan IHS Markit Ekonomi Direktörü Andrew Harker, şu ifadelere yer verdi:

"Türk imalatçıları, son dönemde üretim ve yeni siparişlerde gözlenen toparlanmayı sürdürebildi ve her iki gösterge de eylül ayında artış kaydetti. Hatta yeni siparişlerde süregelen artışlar, firmaların yeni personel alımını sürdürmesine rağmen operasyonel kapasite üzerinde baskı oluşturmaya başladı. Tedarik zincirlerindeki aksamaların yılın başlarındaki kadar belirgin olmadığına ilişkin bazı işaretler dikkat  çekti. Yine de firmalar girdi temin etmeye çalışırken daha uzun  teslimat süreleri ve keskin fiyat artışlarıyla mücadele etmek zorunda kaldı. Bu sorunlara karşı önlem alma çabalarının sonucunda girdi stokları 2017 sonundan beri en yüksek oranda arttı. Bu gelişme, önümüzdeki aylarda firmaların iş yükünün üstesinden gelmesine bir miktar yardımcı olacaktır."

Sektörlerin çoğu üretimini artırdı

İso Türkiye Sektörel PMI eylül ayı verilerine göre, özellikle ihracat pazarlarında olmak üzere talebin iyileştiğine ilişkin işaretler çoğaldı ve anket çerçevesine takip edilen sektörlerin pek çoğu üretim artışı gösterdi. Girdi maliyetleri, tedarik zincirlerinde süren aksamaların da etkisiyle yine genele yaygın bir artış kaydetti.

Üretimde son zamanlarda görülen güçlü toparlanmanın devam ettiği giyim ve deri ürünleri sektörü, bütün sektörler içerisinde en hızlı üretim artışını gösterdi. Ana metaller ve tekstilde de güçlü yükselişler görüldü. Ayrıca, metalik olmayan mineral ürünler sektöründe üretim yavaşlamaya devam ederken gıda ürünleriyle kara ve deniz taşıtları sektörlerinde de büyümenin duraksadığı görüldü.

Sektörlerin birçoğunda yeni siparişler artış gösterdi. Üretimde olduğunu gibi, yeni siparişlerde de en hızlı büyüyen sektör giyim ve deri ürünleri oldu. Son anketin genel sonuçlarından biri de uluslararası talepteki iyileşmenin toplam yeni siparişlere destek vermesi oldu. Kara ve deniz taşıtları sektörü istisna olmak üzere, dokuz sektörde yeni ihracat siparişleri yükseldi.

Ana metaller ile makine ve metal ürünler sektörleri, üçüncü çeyrek  sonunda istihdam artışına öncülük etti. Kapasite artışları, çoğu  sektörde firmaların iş yüklerini genel anlamda yönetebilmelerini  sağladı. Birikmiş işler yalnızca kimyasallar, plastik ve kauçuk  sektöründe arttı.

Tedarik zincirlerindeki aksamalar faaliyetleri olumsuz etkilemeye  devam etti. Takip edilen sektörlerin tümünde teslimat süreleri arttı. En uzun gecikmeler makine ve metal ürünler sektöründe gözlendi.

Arz tarafından yaşanan zorluklar enflasyonist baskıların çoğalmasına katkı sağladı ve girdi maliyetleri enflasyonu genel olarak yüksek seviyede kaldı. En hızlı artış metalik olmayan mineral ürünler sektöründe gerçekleşirken bu sektörü kimyasal, plastik ve kauçuk ürünler takip etti. On sektörün tamamında satış fiyatları artış kaydederken en hızlı artışı metalik olmayan mineral ürünler sektörü gösterdi. Girdi stoklarının artış ve azalış gösterdiği sektör sayısının aynı olması, stok biriktirme yönünde bazı çabalar olduğuna işaret etti. Ayrıca, makine ve metal ürünleri ile ana metaller sektörlerinde stoklar uzun süreli düşüşten sonra yatay seyretti.