Güçlü dolar gelişmekte olan piyasalar için büyük bir darbe!

ABD doları şu anda diğer para birimlerinin çoğuna karşı değer kazanıyor. Güçlü bir ABD dolarının küresel ekonomi için ne gibi ölümcül sonuçları olabilir ve neden gelişmekte olan pazarlarda kripto piyasalarını tehlikeye atıyor?

02 Eylül Cuma 2022 Saat: 14:55

Geçen hafta dünyanın en önemli merkez bankası toplantısı gerçekleşti. Dünyanın her yerinden merkez bankacıları, yıllık konferansta gelecekteki para politikasını tartışmak için Wyoming, Jackson Hole'da bir araya geldi. ABD Federal Rezerv Başkanı Jerome Powell, kendisini tam kararlılıkla enflasyonla mücadeleye adayacağını açıkça belirtti. Bunun Amerikan ekonomisi için ne anlama geldiğinin farkında olduğunu vurguladı. Açıklamasının yayınlanmasından sonra, finansal piyasalar derhal tepki gösterdi. Hisse senetleri ve kripto para birimleri önemli ölçüde değer kaybetti.

Güçlü bir ABD dolarının tehlikeleri

Hedeflenen kısıtlayıcı para politikasının bir sonucu, yalnızca ekonominin ve dolayısıyla insanların daha az paraya veya krediye sahip olması değil, aynı zamanda ABD doları cinsinden borcu olan ulusların da büyük sorunlar yaşamasıdır. ABD faiz oranlarındaki bir artış, ABD dolarının güçlenmesine ve dolayısıyla diğer tüm para birimlerinin zayıflamasına yardımcı olur. Pek çok ülke ve özellikle gelişmekte olan ülkeler için geçerli olan şu anda ABD doları cinsinden borcu olan herkes, şimdilerde ise ödeme güçlüğü çekiyor.

Bunun başlıca nedeni, gelişmekte olan ülkeleri özellikle sert biçimde vuran iki mekanizmadır. ABD tahvillerindeki yüksek faiz oranları, diğer ülkelerden gelen devlet tahvillerini yatırımcılar için göreceli olarak daha az çekici hale getiriyor. Buna bağlı olarak, diğer devletler, açık piyasada yine de onlara para vermeye istekli yatırımcılar bulmak için devlet tahvillerinin faiz oranlarını yükseltmek zorundadır.

Aynı zamanda, mevcut borçların ödenmesi giderek daha pahalı hale geliyor. Giderek artan bir şekilde, bir ABD dolarına eşdeğer borçları geri ödemek için daha fazla yerel para birimi kullanılmalıdır. GSYİH'nın veya borç geri ödeme bütçesinin payı tehlikeli bir şekilde artar.

Ekonomik sıkıntılarda domino etkisinde önce Latin Amerika...

Bu senaryo, birçok Latin Amerika ülkesi için özellikle dramatiktir. Bunlar genellikle ABD doları cinsinden ağır bir şekilde borçludur. Aynı zamanda, bazı ülkelerdeki borç seviyeleri zaten çok yüksek. Arjantin ve El Salvador gibi ülkeler zaten iflasla karşı karşıya. Amerikan merkez bankasının yaptığı her faiz artırımı ile bu ülkeler uçuruma bir adım daha yaklaşıyor.

Türkiye'de 80'ler tekerrür mü ediyor?

1970'lerin sonunda batı dünyasının büyük kesimlerinde enflasyon yükseldiğinde, merkez bankaları faiz oranlarını sert bir şekilde yükselterek tepki gösterdi.

Özellikle, Paul Volker yönetimindeki Amerikan merkez bankası, kilit faiz oranlarında büyük artışlar gerçekleştirdi. Sonuç olarak, yukarıda özetlenen senaryo gerçekleşti. Latin Amerika borç krizi ortaya çıktı ve Meksika gibi ülkeleri borçlarını ödeyemez hale getirdi. Sonuç, Latin Amerika'nın kayıp on yılı olarak da bilinen ciddi bir ekonomik çöküş oldu. Bu durum o dönemde Türkiye'yi de ciddi şekilde etkilemiş ve ciddi ekonomik buhrana uğramıştı.

Uluslararası Para Fonu'ndan (IMF) çok ABD doları borcu geldi. Kriz sürecinde bu, Latin Amerika ülkelerini sert kemer sıkma politikaları uygulamaya zorladı. Bu, diğer şeylerin yanı sıra, Latin Amerika'daki birçok insanın IMF'ye duyduğu öfkeyi açıklıyor.

Batılı ülkelere ve her şeyden önce ABD'ye bağımlılık böylece daha da arttı. Aradan geçen 40 yılda çok şey değişmiş olsa da, bugünkü krizle o dönem arasında önemli paralellikler var.

Bitcoin vs Dolar

Özellikle Latin Amerika ülkelerinin nispeten yüksek bir Bitcoin kuruluşuna sahip olması, tarihsel ve kültürel olarak ABD dolarından bağımsızlık arzusuyla açıklanabilir. El Salvador Devlet Başkanı Nayib Bukele konuşmalarında Bitcoin'i öncelikle ABD dolarına bağımlılığı azaltmak için bir fırsat olarak gördüğünü defalarca vurguladı. El Salvador, Bitcoin'i tam bir para birimi olarak benimseyen dünyadaki ilk ülkeydi. Paraguay ve Panama gibi diğer Latin Amerika ülkeleri de ilgilerini daha önce dile getirmişlerdi.

IMF vs Bitcoin

Tıpkı Dünya Bankası veya Uluslararası Ödemeler Bankası gibi, IMF de Latin Amerika'nın kripto kuruluşu tarafında bir diken. ABD dolarından yoğun bir şekilde etkilenen bu kurumlar, Bitcoin'e karşı defalarca uyardı. El Salvador da Bitcoin'i tanıttığı için adeta azarlandı ve Bitcoin'i entegre etmekten derhal kaçınması istendi. Amerikan derecelendirme kuruluşları, Bitcoin'in tanıtımına anında tepki gösterdi ve El Salvador'un kredi itibarını hemen düşürdü. Sonuç: Bitcoin'in piyasaya sürülmesi ülkenin finansman maliyetlerini artırdı.

Global ekonomik krize karşı çözüm önerisi

Önümüzdeki aylarda gelişen piyasaların temerrüde düşme riski, 2008 mali krizinden bu yana olduğundan daha yüksek. Bu makalede özetlendiği gibi sadece Latin Amerika ülkeleri değil, aynı zamanda çoğu Afrika ülkesi de benzer bir durum yaşıyor.

Bununla ilgili sorun, hızlı bir şekilde domino etkisine yol açabilmesidir. Gelişmekte olan bir piyasa temerrüde düştüğünü ilan ederse, diğer yükselen piyasa devlet tahvillerinin faiz oranlarının daha da hızlı yükselmesi ve bu durumun etkisini artırması muhtemeldir. Ne de olsa, yatırımcılar daha sonra giderek daha yüksek faiz oranları talep edeceklerdi...

Cem Arslan/Birborsa.com