Fiyat istikrarı nedir?

Fiyat istikrarı kavramını betimlememiz gerekir ise bir ülke içerisinde barınmakta olan yurttaşların yatırım, tüketim ve tasarruf konularına dair kararlar alırken mütemadi olarak seyreden düşük enflasyon oranlarından dolayı enflasyon rakamlarını göz etmedikleri ekonomik refah seviyesine ulaşmış ekonomilerde görülmekte olan fiyatların yalnızca küçük miktarlarda değişiklik gösterdiği ekonomik durumdur. Fiyat istikrarı, ekonomik olarak gelişmiş düzeyde olan ülkeler için yüzde 1 ila yüzde 3 aralığındaki enflasyon oranı olarak kabul edilmektedir.

Hem sosyal hem de ekonomik refahın ve stabilizasyonun sağlanabilmesi için olmazsa olmaz bir şart olarak öne çıkan fiyat istikrarı, ülkelerin yalnızca hedefledikleri düşük enflasyon oranlarına erişmeyi değil; enflasyon oranının mütemadi olarak düşük bir seviyede sabit tutulmasını ifade etmektedir.

Fiyatların belirli bir düzeyde stabil durması durumu, yüksek enflasyon rakamlarının zemin hazırladığı belirsizlik durumunun göz ardı edilmesine yardımcı olarak sürdürülebilir ekonomik büyümeye ve hane halkının refahına katkıda bulunmaktadır. Fiyat istikrarının bulunmadığı bir ekonomiye sahip olan ülkede vatandaşların gelecekteki iktisadi hayatlarına dair duydukları endişeyle birlikte ekonomiye olan güvenlerini de zedeleyecektir.

Günümüz dünyasının ekonomik düzeninde modern merkez bankacılığı kapsamında fiyat istikrarını sağlamakla sorumlu olan kuruluşlar, hükûmetlerden bağımsız olarak örgütlenmiş merkez bankalarıdır.

Fiyat istikrarının sağlanmasının ülke ekonomisine katkıları nelerdir?

Fiyat istikrarı ekonomik gelişmişliğin ölçütü olarak kabul edilebilir. Fiyat istikrarının sürekli olarak sağlanabildiği bir ülke düşünelim, fiyat istikrarının sağlanmasının söz konusu ülkemize sağlayacağı faydalara gelin hep birlikte maddeler halinde göz atalım:

- Fiyat istikrarının sağlanmış olduğu ekonomilerde tasarruf sahipleri ve yatırımcılar enflasyon oranlarının dengesizliğinden dolayı talep edilmekte olan enflasyon risk primi talep etmezler. Tasarruf sahipleri ve yatırımcılar yüksek enflasyon rakamlarının gözlemlendiği ülkelerde genellikle getirisini enflasyon riskinden korumak amacıyla normalde almaları gereken ücretten daha yüksek oranda bir getiri talep edeceklerdir. Bu durum da ülkedeki faiz oranlarının yükselmesinde ve akabinde yatırım maliyetlerinin de artmasına neden olacaktır. Yüksek faizler oranları yatırımları azaltır ve ülkenin ekonomik olarak kalkınmasının önüne geçer. Bundan dolayı fiyat istikrarının sağlanmış olduğu ekonomilerde faiz oranları da düşük olacaktır.

- Fiyat istikrarının sağlandığı ekonomilerde verimsiz harcamalar ve verimsiz olarak nitelendirilen yatırımlar azalacaktır. Enflasyon oranlarının yüksek seyrettiği ve dengesiz bir trend çizdiği ekonomik koşullarda, hane halklarının ve firmaların kaynaklarını henüz ihtiyaçları olmayan, ancak ileride ihtiyaç duyabilecekleri mallar için kullanmaları, yani gereksiz mal stoklamaları, daha verimli alanlarda kullanabilecek kaynakların miktarını kısıtlamaktadır. Fiyat istikrarının sağlandığı ekonomilerde vatandaşlar bu tür stokçu davranışa gereksinim duymayacakları için fiyat istikrarının sağlandığı ekonomilerde mal ve yatırımlar daha çok gereksinim duyulan alanlarda kullanılabilecektir.

- Fiyat stabilizasyonunu sağlayabilen ülkelerde para ikamesi bir diğer deyişle dolarizasyon azalacaktır. Yüksek enflasyon oranları, ülkenin kendi para birimine duyulan güveni azaltarak ekonomi paydaşlarının yerel paraya nazaran daha değerli olan dövize yönelmelerine neden olacaktır. Bir ülkenin vatandaşlarının başka bir ülkenin parasını ellerinde tutması durumu parası değerli olan ülkeye faizsiz kredi vermekten farksız olacaktır. Para ikamesi olgusu, ülkenin emisyon kapsamında elde ettiği senyoraj gelirlerinde azalmaya yol açarken, bir anlamda parası değerli olan ülkeye bedelsiz kaynak sağlamaktadır.

- Sabit fiyatlar gözlemlenmekte olan ekonomilerde gelir dağılımı daha adaletli olacaktır. Yüksek enflasyon rakamlarından en büyük hasarı alan kesim sabit gelirli kesimdir ve yüksek enflasyon oranlarının gözlemlendiği ülkelerde enflasyon oranları dar gelirli kesimin git gide daha da dar gelirli bir hal almasına yol açmaktadır. Bu kesimler genelde toplumun alt ve orta gelir grupları olarak tanımlanabilir. Ayrıca, enflasyon oranlarındaki beklenmedik artış sebebiyle borç verenler, azalış sebebiyle ise borç alanlar zarar edecektir ve bu durumun sonucu olarak gelir adaletsizliği ortaya çıkar. Gelir dağılımındaki adaletsizlik bir çok ekonomik sıkıntıya yol açabileceği gibi sosyal sıkıntılara ve toplumsal düzenin bozulmasına da neden olmaktadır.

Fiyat istikrarı sağlanmış olan ekonomilere dair bütün bahsetmiş olduğumuz bütün olumlu durumlar göz önünde bulundurulduğunda, ülkemizde düşük enflasyon rakamlarıyla birlikte fiyat istikrarına ulaşılmasının ne kadar önemli olduğu bir kez daha gün yüzüne çıkmaktadır.