Dolarizasyon nedir ve sebepleri nelerdir?

Dolarizasyon kavramı kısa tanımıyla, herhangi bir ülkenin kendi yerel para biriminin yerine, ayrı bir ülkenin parasını kullanması durumuna ekonomide verilmekte olan isim olarak öne çıkmaktadır. Biraz daha açmamız gerekirse tanımın adından da kolayca anlaşılacağı gibi, bir ülkenin kendi para birimini tedavülden kaldırıp Amerikan dolarını kullanmaya başlaması durumuna verilen isimdir diyebiliriz. 

Dolarizasyon için yapılabilecek en basit tanım, “yurt içerisinde yerli paranın itibar kaybetmesi” olabilir. Yabancı ve yerel paralar arasındaki ikame ikame ilişkisini yansıtan dolarizasyonun artış göstermesi, yurttaşın Türk lirasına duymakta olduğu güveninin azaldığı yönünde bizlere bilgi sağlayabilmektedir.

Ters dolarizasyon nedir?

İsminden de anlaşılacağı üzere ters dolarizasyon kavramı dolarizasyon sürecinden geçmekte olan ekonomilerin tersine işlemesi anlamına gelmektedir. Bireysel ve kurumsal yatırımcıların işlem, tasarruf ve değer ölçüsü olarak yerel para birimi yerine dolar gibi yabancı para birimlerini tercih yoğunluğunun azalma süreci olarak tanımlamasını yapabileceğimiz ters dolarizasyon durumu ülke ekonomisine olan güvenin arttığını ve yeniden halkın yerel para birimine olan inancının tazelendiği anlamını taşımaktadır. Dolarizasyonun sıkıntısının azalması anlamına gelmekte olan ters dolarizasyon süreci ters para ikamesi olarak da tanımlanabilmektedir.

Dolarizasyonun sebepleri nelerdir?

Dolarizasyon, bir devletin ana egemenlik sembollerinden biri olarak tanımlanmakra olan para birimine duyulan güvensizliğin yansıması olarak açıklanmaktadır. Bu sebepten dolayı dolarizasyonun ana nedeni vatandaşların ulusal para birimine olan güvenlerinin zayıflaması durumudur. Vatandaşların tasarruflarını değerlendirirken, firmaların mal ve hizmet fiyatlamalarını yaparken, borç sözleşmeleri hazırlanırken öngörülebilirlik kaygısıyla dövize yönelmeleri dolarizasyon oranlarını yükselten en önemli etkenlerin en önemlileri olarak gösterilebilir. Bu güven ve öngörülebilirlik sorununa yol açan temel faktörler olarak enflasyondaki yükseliş, yerel para birimi cinsi finansal varlıkların reel getiri oranlarındaki düşüş, risk primindeki artış, beklentilerin kötüleşmesi, dengesiz makro ekonomik politikalar, genişleyici para politikası duruşu, kredi büyümesi, yerel para biriminin seviyesi ve volatilitesindeki artış, satın alma gücündeki azalma, kurdaki artış beklentisi gibi bir çok etkenin varlığı sayılabilmektedir. Aynı zamanda yerli para biriminden kaçış olarak nitelendirebileceğimiz dolarizasyon ekonomi yönetimine veya finansal sisteme olan güvensizlikten de kaynaklanabilmektedir. Neoliberal sistemde dışa açık ekonomiler için demokrasinin gelişmişliği, hukukun üstünlüğü, güven artırıcı yapısal reformlar da dövize olan ilginin azaltılması ve dolarizasyon ihtimalinin ortadan kaldırılması için önem arz eden faktörlerdir.