Borsa terimlerine genel bakış!

Borsa terimlerine genel bakış!

Geçtiğimiz yazılarımızda "Borsa nedir? Borsa nasıl çalışır? Borsa nasıl öğrenilir? Borsada para kazanma yöntemleri?" gibi çeşitli konulara değinmiştik. Her yeni yazımızda biraz daha borsanın derinliklerine inerken bu yazımızda da borsada gördüğümüz ve sıkça karşılaştığımız terimlerin anlamlarına bakalım diyoruz. Borsa terimleri nelerdir? Arz ve Talep, Leverage (Kaldıraç), Arbitraj, Broker, Beta, Endeks...

Arz ve Talep terimi ne anlama gelir?

Arz talep ilişkisini ekonomi dahil olmak üzere hayatımızda var olan birçok alanda elbette duymuşsunuzdur. Diğer alanlarda da olduğu gibi borsada da arz ve talep ilişkisi aynı anlamı taşımaktadır. Örnek vererek anlatmamız gerekirse; Alıcı yani talep eden kişi sayısı fazlaysa ve alınmak istenen varlık piyasada az bir sayıda bulunuyorsa, sonuç olarak varlığın fiyatında artış gerçekleşecektir. Fakat talep yani alıcı sayısı düşük kalıyorsa ve varlıktan pazarda fazlasıyla bulunuyorsa bundan dolayı varlığın fiyatında düşme görülecektir. Bir pazar, bir market ya da herhangi bir ticaretin döndüğü atmosferde "Arz ve Talep" nasıl anlamlandırılıyorsa, borsada da aynı anlamı taşımaktadır.

Kaldıraç nedir?

Leverage yani dilimizde kaldıraç nedir? Borsada sıkça karşımıza gelen ve riskin en fazla anlam yüklediğim terim olan kaldıraç, basit bir şekilde anlatmak gerekirse "broker" üzerinden hisse ödünç almaya denmektedir. Örnek vermemiz gerekirse: Broker üzerinden 1000 TL karşılığında hisse senedi kiraladınız ve bu hisse senedinin fiyatı 1500 TL olduğu an sizler 500 TL karlılık ile kazancınızı elde edebilirsiniz, ancak 1000 TL'ye kiralanan hissenin düşüş yaşaması durumunda zarar etme durumunuzda söz konusu olmaktadır. Bu konumda siz kar ve zarar hesabı yaparken Broker ise hisse senedini kiralık olarak vermekle bir nebze satış ve komisyon kazanmaktadır. Peki "Broker" nedir?

 

Broker ne demek?

Yukarıda anlattığımız kaldıraç sisteminde broker'dan bahsetmiştik. Peki Broker nedir? Bir bakıma borsa çatısı altında komisyoncu olarak tanımlanan "Broker", yatırımcılara kendi adlarının üzerinden yatırım fırsatları sunmaktadır. Bir yatırımcı broker aracılığıyla hisse alımı ve satımı gerçekleştirebilmektedir.

Beta terimi nedir, nasıl çalışır?

Borsa terimlerini basit olarak anlatmaya devam etmemiz gerekirse Beta, bir hisse senedinin borsa çatısı altındaki fiyatı ile piyasalarda yaşanan bütün hareketleri arasındaki bağı ortaya çıkaran ölçüm terimidir. Örnekle ifade edersek: Bir varlığın 1,5 beta sürümü olarak adlandırılması aynı varlığın piyasalarda yer alan 1 puanlık her hareketinin 1,5 puan hareketlenmesine olanak tanımasıdır. Böyle anlatınca biraz farklı geldiğini biliyoruz, ancak sizlere de diğer yazılarımızda olduğu gibi eğitiminizi teorik alarak, pratikte güncellemenizi tavsiye ediyoruz. Beta terimini de en iyi şekilde pratik kısmında detaylı bir şekilde kavrayacağınıza eminiz.

Arbitraj ne anlama geliyor?

Arbitraj yine basit bir şekilde anlatmamız gerekirse; bir malın ya da varlığın farklı farklı pazarlarda güvenilir bir şekilde satılması anlamına gelmektedir. Örnek: Bir varlığı bir piyasadan 200 Türk Lirası karşılığında satın aldıktan sonra başka bir piyasada 220 Türk Lirası karşılığında satabilirsiniz. Tam olarak bu işleme ise arbitraj denmektedir. Bir varlığın bir pazardan alınıp başka bir pazarda satılması işlemi olarak özetlenmektedir.

Bid nedir?

Bir hisse senedi için ödemeye hazır olduğunuzu teklifin tutarını ifade etmektedir.

 

Günlük Emir neyi ifade eder?

Borsada geçirilen bir günün içinde yani o günün sonuna kadar geçerliliğini koruyan emirlere "Günlük Emir" denmektedir.

Açığa Satış nedir?

Açığa satış terimi, sahip olunan hisselerin düşüşe geçeceğine inanan yatırımcılar tarafından kullanılmaktadır. Bir bakım yöntem olarak gösterilen "Açığa Satış", yatırımcının yani satıcının sahip olmadığı hisseleri satışa çıkarması olarak gösterilmektedir. Bu yöntem ile satıcı, değeri düşecek olan hisse senetlerinden karlılık hedeflemektedir.

Borsada kesici nedir, nasıl çalışır?

Borsada devre kesici olarak bilinen ve yatırımcıların büyük zararlar elde etmesini engellemek için aktif olarak kullanılan kesici, piyasalarda yaşanan beklenmedik anlık hareketlerin kontrolünü sağlamaktadır. Yatırımcılar için düşünme süreleri veren kesici, aynı zamanda belirlenen süre zarfında piyasaların tekrar canlanmasını ve güvenilir bir şekilde hayata tekrar geri dönmesini hedeflemektedir.

 

Kar Marjı ne demek?

Kar marjı, ekonominin birçok dalında ya da ticaretin içinde olduğu gibi bir şirketin karının gelirine bölünerek bulunmasıyla ortaya çıkar. Genellikle yatırımcıların yakın takibinde olan kar marjı, gelirler ve gider üzerinden hesaplanır.

Kar Payı nedir, nasıl alınır?

Temettü adıyla da bilinen kar payı; piyasalarda var olan şirketlerin elde ettikleri karları, yatırımcılara yani şirkete ait hisse sahiplerine bölmesi olarak bilinmektedir. Kar payı nakit para olarak verildiği gibi aynı zamanda hisse olarak da dağıtılmaktadır.

 
Temettü nedir?

 

Endeks ne demek?

Basit anlamda veri anlamı taşıyan "endeks", borsada işleme tabi tutulan hisse senedinin fiyat ve gelirlerinin, sektörel olarak performans ölçümleriyle ortaya çıkmaktadır. Yatırımcılar tarafından çokça dile getirilen ve sıklıkla en önemli unsurlardan biri olarak gösterilen endeks, borsanın trendlerini belirlemek için kullanılmaktadır.

Dealer nedir?

Dealer diye geçen ve en temel anlamda hisse senedi satıcı olarak bilinen kişiler, bir bakıma finans uzmanı olarak gösterilmektedir. Kendi isimleri adına hareket eden ve bu hareketleri gerçekleştiren kişiler "Dealer" olarak tanımlanmaktadır.
Limit Emri ne anlama geliyor?

Borsada aktif olarak verilen alım satım emirlerine kısıtlama getiren limit emirler, bir bakıma yüksek fiyat bekleyen varlığa düşük emir verme anlamı taşımaktadır. Satım emirlerinde ise belirtilen fiyattan daha yüksek bir emir de aynı şekilde verilebilmektedir.

Biliyoruz birçok terim kullanarak bu yazımızda sizleri biraz olsun sıktık, ancak bu terimlerin sadece bu kadarla sınırlı kaldığını düşünmemelisiniz. Bilgi ve tecrübenin oldukça işe yaradığı borsa dünyasında, terimlere en azından bu yazımız sayesinde bir nebze olsun yakınlık kurduk. Gelecek yazımızda ise borsada kısa, orta ve uzun vadeli yatırımlarda dikkat edilmesi gereken unsurlara bakalım.