Varlık Fonu nedir? Türkiye Varlık Fonu'nun özellikleri nelerdir?

Varlık fonu nedir?

İngilizcesi 'sovereing wealth fund' olan varlık fonları, bütçe ve cari fazlası olan ülkelerin çoğalan paraları kamu yararına değerlendirmek ve gelir sağlamak için topladıkları fondur. Fonlar bunları çoğunlukla uluslararası piyasalarda emtia, tahvil, hisse senetleri ve gayrimenkulde değerlendirmektedir.

Kısaca varlık fonunu, ülkelerin yatırım gerçekleştirdiği bir mekanizma olarak da tanımlayabiliriz. Genelde petrol ya da diğer emtialardan sağlanan para; hisse senetlerine, bonolara, mülklere ya da diğer potansiyel büyüme alanlarına yatırım yapılabilmektedir. 

Varlık fonlarını kullanan ülkelerin birçoğu, Orta Doğu ve Norveç'teki petrol gelirleri gibi büyük ölçüde tek bir gelir kaynağına bağımlı olan ekonomilere sahiptir.

Varlık fonlarıyla yapılan yatırımlar da bu ülkelerin çeşitlendirilmesi ve tek bir gelir akışına daha az bağımlı duruma gelmesi için de etkili bir yoldur. Ulusal varlık fonlarıyla ilgili öne çıkan bir diğer nokta da bunları benzer fakat farklı olan finansal varlıklarla karıştırmamaktır.

Ulusların merkez bankaları tarafından tutulan emsal fonlar, farklı hedefleri olduğu için ulusal varlık fonları değildir. Merkez bankaları para biriminin değerini yönetmek, ekonomiyi canlandırmak ya da enflasyonu engellemek için fonlar bulundururken ulusal varlık fonları yalnızca daha yüksek getiri hedefler.

Türkiye Varlık Fonu nedir?

Türkiye'nin stratejik varlıklarını geliştirmeyi ve değerlerini artırmayı öncelikli misyonu edinen TVF, ayrıca yatırımlar için kaynak sağlar.

Türkiye Varlık Fonu Yönetimi Anonim Şirketi, 26 Ağustos 2016 tarihinde Resmi Gazete'de yayınlanarak yürürlüğe giren kanunla kurulmuştur. Cumhurbaşkanlığı'na bağlı, profesyonel yönetim ilkelerine göre yönetilen ve özel hukuk hükümlerine tabidir.

2017'de Ziraat Bankası, PTT, ETİ Maden, BİST, Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı, Çaykur, Türksat ve BOTAŞ gibi pek çok şirketin hisse yönetimi, Türkiye Varlık Fonu'na aktarılmıştır. Olay gündemde büyük yankı uyandırdı. Başbakanlık o dönemki açıklamasında devredilen şirketlerin mevcut düzeninin sürdürüleceğini açıklamıştır.

Türkiye Varlık Fonu'nun yurt içinde kamuya ait varlıkları ekonomiye kazandırmak, dış kaynak temin etmek, büyümeye ve ortaklıklara yardımcı olmak gibi amaçları vardır. Kuruluşundan beri bünyesine kattığı şirketlerle pek çok tartışmaya sebep oldu. Öte yandan 2016 ve 2017 yılına yönelik denetimlerinin zamanında yapılmamasıyla eleştirilmiştir.

Türkiye Varlık Fonu'nun özellikleri

- Şirketin 50 milyon TL olan kuruluş sermayesi Özelleştirme Fonu'ndan karşılanmaktadır. 

- Şirketin hisse senetleri nama yazılıdır.

- Yönetim Kurulu en az beş kişiden oluşurken üyelerinin ekonomi, finans, bankacılık ve maliye alanlarında en az beş yıl tecrübe sahibi olması koşunu aranmaktadır.

- Sayıştay kanununa değil, SPK denetimine tabidir.

- Damga vergisi, harç, BSMV ve kredi kullanımı vergisinden muaftır. 

- Menkul kıymet ödemelerinde BİST kayıt ücretinden ve kotasyondan muaftır.

Türkiye Varlık Fonu’nun portföyü

Türkiye Varlık Fonu’nun portföyündeki şirketler ve hisse oranları şöyle:

Türk Telekomünikasyon A.Ş.’nin yüzde 6,68 oranındaki Hazine’ye ait hissesi,

Türk Hava Yolları A.O.’nun yüzde 49,12 hissesi,

Türkiye Halk Bankası A.Ş.’nin yüzde 51,11 oranındaki hissesi,

Ziraat Bankası’nın sermayesinde bulunan Hazine’ye ait hisselerin tamamı,

Boru Hatları ile Petrol Taşıma A.Ş.’nin (BOTAŞ) sermayesinde bulunan Hazine’ye ait hisselerin tamamı,

Türkiye Petrolleri A.O.’nın (TPAO) sermayesinde bulunan Hazine’ye ait hisselerin tamamı,

Posta ve Telgraf Teşkilatı A.Ş.’nin (PTT) sermayesinde bulunan Hazine’ye ait hisselerin tamamı,

Kayseri Şeker Fabrikası A.Ş’nin yüzde 10 oranındaki hissesi.

Türksat Uydu Haberleşme Kablo TV ve İşletme A.Ş.’nin (TÜRKSAT) sermayesinde bulunan Hazine’ye ait hisselerin tamamı,

Borsa İstanbul A.Ş.’nin sermayesinde bulunan Hazine’ye ait hisselerin tamamı,

Türkiye Denizcilik İşletmeleri A.Ş.’nin sermayesinde bulunan yüzde 49 oranındaki hisse.