Varant Nedir? Varant yatırımı nasıl yapılır?

Varant Nedir?

Varant alım ve satım tarihleri ve fiyatları daha önce belirlenmiş, çift yönlü işlem imkanı tanıyan opsiyon piyasalarına verilmiş isimdir.  

Varantlar, kaldıraç oranları ve düşük komisyon ücretleri ile risk almak isteyen yatırımcıların uğrak yatırım araçlarından biridir.

Varant; finans piyasasında, varant yatırımcısına bir dayanak varlığı, belli bir fiyattan ve belli bir vade içinde alma veya satma hakkı veren finansal enstrümandır. Temel olarak ALIM varantları ve SATIM varantları olarak ikiye ayrılmaktadır.

VİOP ile varant arasındaki temel fark ürünün özellikleridir. Her iki piyasada yüksek kazanç ve risk içeren ürünlerdir ancak risk varant tarafında, yatırılan para ile sınırlıdır.

Varant tarafında her hissede işlem yapma imkanı tanınmaz. Örneğin; GARAN hissesini 1 hafta öncesinden alma ve satma hakkı verir ve potansiyel yükseliş veyahut düşüş beklediğiniz işlemleri şimdiden sabit bir fiyat üzerinden erken işleme almış oluyorsunuz. Daha detaylı örnek vermek gerekirse yine GARAN hissesi üzerinden değerlendirme yapalım.

Bilindiği üzere Türkiye enflasyon ile ilgili konuda her zaman sorunlar yaşamasıyla bilinir... Enflasyon karşısında alınan ilk ve genel önlem faiz oranlarında değişikliğe gidilerek enflasyonun önüne geçici geçişler sağlanabiliyor. Faiz yükselmesi demek banka hisselerinin yükseleceğine delalettir. İşte tam burada ekstra kazanç için gelecek dönem varantını alıp olası faiz yükseltmesinden kâr elde edebilmek için yükseliş yönlü varant alırsanız ekstra gelir elde edebilirsiniz.

Varant hacimleri BIST hisseleri gibi yüksek olmadığı için beklenti üstü getiri ve para kaybı yaşama ihtimaliniz olduğunu unutmamakta fayda var.

BIST 100 Endeks Varantı

Adından da anlaşılacağı üzere dayanak varlığı, BIST 30 endeksidir. Yüksek likidite ve dar makas avantajı sunmaktadır. Ayrıca kaldıraç olanağı ile endekse yatırım yapmanızı sağlar.

Bu varantın kısa kodlarının ilk 2 harfi UZ’dir. Son işlem günü ise varantın itfa tarihidir. Vade sonunda dikkate alınacak uzlaşı değeri ise aynı vadeli VİOP BIST 30 kontratının vade sonu uzlaşma fiyatıdır.

BIST 30 endeks varantının vade sonu hesaplaması, ilgili VİOP 30 kontratının vade sonu uzlaşı değerinden kullanım fiyatının çıkarılması ve çarpanla çarpımı ile bulunmaktadır.

Varant hesabı nasıl yapılır?

BIST 30 endeks alım varantında kullanım fiyatının 50.000, varant çarpanının 0,0002 ve vade sonu uzlaşı fiyatının 52.000 olduğunu varsayalım.

Varanttan elde edilen kar: (52.000 – 50.000) * 0,0002 = 0,4 TL

Bu formül neticesinde bulunan değer sıfır ya da eksi ise varant sıfır değerle itfa olur.

Satım varantında ise kullanım fiyatından vade sonu uzlaşı değeri çıkarılmaktadır. Daha sonra yine varant çarpanı ile çarpılarak sonuç bulunmaktadır.

BIST Banka Dışı Likit 10 Endeks Varantı

BIST Banka Dışı Likit 10 Endeksi (X10XB) dayanak varlıktır. Yüksek likidite, kaldıraç ve dar makas avantajları vardır. Buna ilave olarak bu varantlarda bir başlangıç teminatı verilmesine ihtiyaç yoktur. Yatırımcılar hem düşüş hem de yükseliş yönünde pozisyon alabilirler.

Bu endekste yer alan hisseler; BIMAS, TUPRS, TCELL, EREGL, SAHOL, THYAO, ASELS, PETKM, TTKOM ve KOZAL’dır.

Varantın kısa kodu, 5 haneden oluşur. LDIAA şeklindedir ve LD, dayanak varlığı gösterir. I harfi, İhraççı kurum olan İş Yatırım Menkul Değerler A.Ş’yi ifade eder.

 EUR/TRY Varantı

Dayanak varlığın Euro kuru olduğu üründür. Kısa kodu EU ile başlamaktadır. Spot piyasaya göre daha avantajlı şartlarda Euro kuru yatırımına imkan vermektedir. Ayrıca varantlar, spot-out olmadan kaldıraçlı işlem olanağı sağlar.

EUR/TRY varantının vade sonu ulaşma fiyatı, itfa tarihinde TCMB tarafından 15:30’da açıklanan 1 Euro gösterge niteliğindeki alış satış kuru ortalamasıdır.

Bu varant çeşidinde de stopaj söz konusudur. Fakat kazanca uygulanmış olduğu için zarar edilmesi durumunda stopaj uygulanmamaktadır.

EUR/TRY varantının da son işlem günü, vade sonu tarihinden bir önceki iş günüdür. Vade sonunun ardından 3. Iş gününde kârda biten varantlara ödeme yapılır.

USD/TRY Varantı

Dayanak varlığın, dolar kuru olduğu üründür. Spot piyasaya göre dar alım satım fiyat makası, yüksek likidite ve kaldıraç olanağı ise yatırımlara konu olur. USD/TRY varantı, dolar kurundaki yükseliş ya da düşüş beklentilerini değerlendirmek için önemli bir seçenektir.

İşlem komisyonunun düşük olması ve işlem yapmak için teminat gerektirmemesi de bu varantın sağlamış olduğu avantajlardandır. Kaldıraç kullanıma bağlı rizikolar söz konusudur. Fakat varantlarda risk, ödenen prim kadardır.

USD/TRY varantının vade sonu uzlaşma fiyatı, itfa tarihinde TCMB tarafından 15:30’da açıklanan gösterge niteliğindeki dolar/TL alış satış kuru ortalamasıdır.

Kârda biten USD/TRY varantı için yatırımcının kazancı şu biçimde hesaplanır:

USD/TRY alım varantı için kullanım fiyatının 6,00 lira olduğunu ve TCMB tarafından açıklanan USD/TRY değerinin ise 6,20 olduğunu var sayalım. Çarpanın ise 2 olduğunu ele alalım.

(6,20-6,00)*2 eşitliğinden 0,4 olacaktır.

Döviz varantlarında bilinmesi gerekli olan nokta ise elde edilen kazanç üzerinden yüzde 10 stopaja tabi olunmasıdır. Bu kazanç üzerinden yüzde 10 stopaj kesilecektir. Endeks ve pay varantları ise stopaja tabi değildir.

Bu varantın son işlem günü ise vade sonu tarihinden bir önceki iş günüdür. Vade sonunun ardından 3. Iş gününde kârda biten varant için ödeme yapılır.

EUR/USD Varantı

Dayanak varlığı, EUR/USD paritesidir. Euro’nun dolara karşı değerini gösteren bu parite, dünyanın en çok işlem gören enstrümanıdır. Bu özelliğe ilave olarak varant piyasası avantajlarından faydalanarak daha kazançlı işlemler yapabilirsiniz.

EUR/USD varantının vade sonu uzlaşma fiyatı, vade tarihinde TCMB tarafından 15:30’da açıklanan gösterge niteliğindeki Euro-Amerikan doları çapraz kurudur.

Uzlaşma fiyatı ile kullanım fiyatı arasındaki fark, varant çarpanı ile çapılarak yatırımcıya ödenecek tutar belirlenir. Fakat bu tutar dolar cinsinden olacağı için vade tarihinde TCMB Türk Lirası – Amerikan Doları alış kuru ile çarpılır. Bu işlemden çıkan sonuç, takas gününde yatırımcıya ödenir.

EUR/USD varantı da kârdaki işlemlerde stopaja tabi tutulmaktadır. Varantın son işlem günü ise vade sonu tarihinden bir önceki iş günüdür. Kârda biten varantlar için ödeme ise vade sonundan sonraki 3. iş gününde yapılır.