Türkiye'de açlık sınırı ne kadar?

"TÜRK-İŞ tarafından 34 seneden bu yana her ay düzenli ilaçlanma yapılan, bu alanda öncü ve diğer çalışmalara örnek olan “Açlık ve Yoksulluk Sınırı” araştırmasının Ekim 2021 ayı sonucu, gıda maddeleri fiyatlarında artışın devam ettiğini ortaya koydu. Bu durum, başta ücretli çalışanlar ve emeklileri olmak üzere, geniş bir toplum kesiminin yaşama koşullarını olumsuz etkilemeye devam etti. Ücret gelirlerinde belirli bir artış sağlanmasına karşın yetersiz kalan gelir karşısında çalışanların mağduriyeti devam etti.

TÜRK-İŞ Araştırmasının Ekim 2021 ayı sonucuna göre

Dört kişilik bir ailenin daha sağlıklı, dengeli ve yeterli beslenebilmesi için yapması gerekli olan aylık gıda harcaması tutarı (açlık sınırı) 3.093,20 TL,

Gıda harcaması ile beraber giyim, konut (kira, elektrik, su, yakıt), ulaşım, eğitim, sağlık ve benzeri gereksinimler için yapılması mecburi diğer aylık harcamalarının toplam tutarı ise (yoksulluk sınırı) 10.075,58 TL,

Bekâr bir çalışanın ‘yaşama maliyeti’ ise aylık 3.771,96 TL oldu.

Gelir yokluğu ya da yetersizliği, hanede yaşanan yoksulluğunun temel sebebi olarak kabul edilmelidir. Artan mal ve hizmet fiyatları karşısında gelir düzeyi yetersiz kalmaktadır. Yetersiz gelir düzeyi, yaşamı sürdürebilmek için mecburi hale gelen tasarrufun gıda harcamasından yapılmasını da yanı sıra getirmektedir.

Diğer bir ifade ile, yoksullaşma açlık koşullarında yaşama riskine de yol açmaktadır. Bu durumda daha sağlıklı, dengeli ve yeterli beslenme değil ‘karnını doyurma’ öne çıkmaktadır. Buna rağmen, dar ve sabit gelirli kesimlerin çok büyük bir bölümünün elde etmiş olduğu gelir yoğun olarak temel gıda maddelerine harcanmaktadır. Gıda fiyatlarındaki artışın satın alma gücündeki azalma ile beraber ele alınması bu yönü ile isabetli bir yaklaşım olacaktır.

2021 senesinin ilk gününden itibaren aylık 2.825,90 TL olarak yürürlüğe giren net asgari ücret açlık sınırının altındadır ve gün geçtikçe aradaki makas açılmaktadır. Asgari ücret ile bir kişinin yaşam maliyeti olan 3.772 TL arasındaki fark bu ay itibariyle 946 TL’ye ulaşmıştır. Olması gerekli olan gelir ile yapılmak gerekli olan harcama arasındaki farkın yılsonunda yeniden belirlenecek asgari ücret tespitiyle kısmen ortadan kaldırılması da sorunu kalıcı olarak çözüme kavuşturmayacaktır. Gelir yetersizliği sebebiyle kullanılacak olan ihtiyaç kredisi ve artan kredi kartı borcu çalışanları içinden çıkılmaz bir batağa sürüklemiştir.

Dört kişilik bir ailenin yalnızca gıda harcaması (mutfak masrafı) geçen aya göre 44 TL, geçen yıla göre 611 TL artmıştır. Yapılması gerekli olan toplam harcama tutarı (aile bütçesi) ise aylık 144 TL ve senelik 1.990 TL tutarında artmıştır. Zorunlu gereksinimler için yapılması gerekli olan harcama tutarı ilk kez bu ay 10 000 TL’yi geçmiştir.

TÜRK-İŞ’in verileri temel alındığında “mutfak enflasyonu”ndaki değişim Ekim 2021 itibariyle şu biçimde gelişti:

Ankara’da yaşamakta olan dört kişilik bir ailenin “gıda için” yapması gerekli olan asgari harcama tutarı bir önceki aya göre yüzde 1,45 oranında artış gösterdi.

Yılın ilk on ayından itibaren fiyatlardaki artış yüzde 19,43 oranında gerçekleşti.

Gıda enflasyonunda son on iki ay itibariyle artış oranı yüzde 24,61oldu.

Yıllık ortalama artış oranı ise yüzde 19,95 olarak hesaplandı.

TÜRK-İŞ ile TÜİK tarafından hesaplanan gıda fiyatları endeksindeki aylık değişime bakıldığında, çoğu ülkede senelik seyreden enflasyon oranının ülkemizde bazen aylık olarak gerçekleştiği de dikkati çekmektedir.

TÜRK-İŞ hesaplamasına temel alınan gıda ürünlerinin, direk olarak piyasadan derlenen fiyatlarında Ekim 2021 itibariyle gözlenen değişim -harcama grupları itibariyle- şu biçimde olmuştur:

Süt, yoğurt, peynir grubunda fiyatlarda -şimdilik- önemli bir değişiklik görülmedi. Ancak, geçen ay genel olarak geçerli olan etiket fiyatı bu ay bazı marketlerde promosyonlu olarak yer aldı. Özellikle peynir ürünü, koyun ve keçi diye farklılık taşıyınca fiyatı iki katına kadar yüksek oldu. Örneğin keçi peyniri 90 TL ve koyun peyniri 95 TL olarak dikkati çekti.

Et, tavuk, balık, sakatat, bakliyat ürünlerinin bulunduğu grupta et fiyatı kıymada, arttı. Aynı şekilde tavuk fiyatında da artış tespit edildi. Sakatat (ciğer, böbrek, yürek) ürünleri fiyatı -kilosu 90 TL’den 100 TL’ye çıkan kuzu ciğeri hariç- değişmedi. Balık bollaşmasına rağmen fiyatı -beklendiği kadar- gerilemedi. Palamut, tanesi 45-55 TL’den tezgâhlarda yer aldı. Yumurta fiyatı genel olarak aynı kaldı. Bakliyat ürünleri (kuru fasulye, kırmızı-yeşil mercimek, nohut, barbunya vb.) fiyatlarında yine artış görüldü.

Yaş sebze-meyve fiyatları bu ay değişken oldu. Mevsim geçişi sebebiyle bazı ürünlerin fiyatı artarken bazı ürünlerin fiyatı da azaldı.