TCMB, 2021 Mart ayı fiyat gelişmeleri raporunu yayımladı

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) 2021 yılı Mart ayı fiyat gelişmeleri raporu yayımlandı.

Raporda şöyle denildi:
"Özet Tüketici fiyatları Mart ayında yüzde 1,08 oranında artmış,  yıllık enflasyon 0,58 puan yükselişle yüzde 16,19 olmuştur. Enflasyondaki yükseliş enerji, hizmet ve temel mallardan  kaynaklanırken, gıda grubunda enflasyon gerilemiştir. Gıda enflasyonu  taze meyve ve sebze fiyatları öncülüğünde bir önceki aya kıyasla  yavaşlarken, işlenmiş gıda enflasyonundaki güçlü artış eğilimi bir  miktar hız kesmekle birlikte devam etmiştir. Uluslararası petrol  fiyatlarındaki artış eğilimine rağmen eşel mobil uygulaması enflasyonu  sınırlamaya devam etmiştir. Bu doğrultuda, enerji fiyatları yatay bir  seyir izlese de grup yıllık enflasyonu baz etkisiyle belirgin şekilde  yükselmiştir. Hizmet enflasyonu kontrollü normalleşme sürecinin bazı  alt kalemler üzerindeki yukarı yönlü etkisi ve özel iletişim  vergisindeki artışın gecikmeli yansımalarına bağlı olarak artış  kaydetmiştir. Temel mal enflasyonunda ise dayanıklı tüketim malları  dışındaki sektörlerdeki gelişmelerle yukarı yönlü seyir korunmuştur.

Üretici fiyatları başta petrol ve endüstriyel metaller olmak üzere  uluslararası emtia fiyatlarındaki yükseliş, Türk lirasında yakın  dönemdeki görünüm ve bazı ürünlerde süregelen arz sıkıntılarının  etkisiyle güçlü bir artış kaydederek yükseliş eğilimini sürdürmüştür.
Bu görünüm altında, B ve C göstergelerinin yıllık enflasyonları  artarken, eğilimleri bir miktar gerilese de yüksek seviyesini  korumuştur.

Değerlendirmeler

Mart ayında tüketici fiyatları yüzde 1,08 oranında yükselmiş ve  yıllık enflasyon 0,58 puan artarak yüzde 16,19 olmuştur. Bu dönemde B  ve C endekslerinin yıllık değişim oranları, sırasıyla 0,57 ve 0,67  puan artarak yüzde 17,49 ve yüzde 16,88 olarak gerçekleşmiştir.  Alt  grupların yıllık tüketici enflasyonuna katkıları incelendiğinde, bir  önceki aya göre enerji, hizmet ve temel mal gruplarının katkıları  sırasıyla 0,38, 0,21 ve 0,17 puan artmış, gıda ve alkol-tütün-altın  gruplarının katkıları ise 0,15 ve 0,03 puan azalmıştır.

Mevsimsellikten arındırılmış verilerle, üç aylık ortalamalara göre B ve C göstergelerinin eğilimleri bir miktar gerilemekle birlikte  yüksek seviyesini korumuştur. Bu dönemde, enflasyon eğilimi temel mal ve işlenmiş gıda gruplarında yavaşlarken, hizmet grubunda  yükselmiştir.

Hizmet fiyatları Mart ayında yüzde 1,26 oranında yükselmiş, grup yıllık enflasyonu 0,82 puan artarak yüzde 12,56 olarak  gerçekleşmiştir. Yıllık enflasyon lokanta-otel, haberleşme ve diğer  hizmetlerde artarken, kira ve ulaştırmada görece yatay seyretmiştir.

Salgın tedbirlerinin hafifletilmesiyle, yemek hizmetlerinde daha  belirgin olmak üzere, lokanta-otel fiyatlarında belirgin artışlar  gerçekleşmiştir. Faaliyetin kesintiye uğradığı zaman zarfında biriken  maliyet baskısına ek olarak, kapasite sınırlamaları ve talep yönlü  unsurların bu gelişmede etkili olduğu değerlendirilmektedir.

Haberleşme hizmetleri fiyatlarındaki yükselişte özel iletişim vergisindeki ayarlamanın sarkan etkilerine bağlı olarak, cep telefonu görüşme ve internet ücretlerindeki artışlar belirleyici olmuştur. Mart ayında, diğer hizmetler içinde sınıflandırılan belirli kalemler enflasyon görünümünü olumsuz etkilemiştir. Bu kalemler arasında, özel okul ücretlerindeki yükseliş kaynaklı olarak eğitim hizmetleri öne  çıkmış, bu gelişmede geçmiş enflasyona endekslemenin yanında bir önceki yıldaki geçici KDV indirimlerinin sona ermesi de etkili  olmuştur. Ayrıca, salgın tedbirlerinin hafifletilmesiyle, eğlence  hizmetlerindeki fiyat artışları da dikkat çekmiştir. 

Temel mal yıllık enflasyonu Mart ayında 0,44 puan artışla yüzde 22,14 olmuştur. Bu dönemde yıllık enflasyon, giyim ve ayakkabı ile  diğer temel mallarda yükselirken, dayanıklı mallarda sınırlı ölçüde  gerilemiştir. Dayanıklı mal fiyatları Mart ayında yüzde 0,35 ile  görece ılımlı bir oranda artmış, grup yıllık enflasyonu 0,99 puan  gerileyerek yüzde 33,29 olmuştur. Bu dönemde fiyatlar mobilya ve  otomobil gruplarında artarken, beyaz eşyada gerilemiştir. Diğer temel  mallar grubunda fiyatlar yüzde 2,84 oranında artmış, yıllık enflasyon 1,86 puan yükselerek yüzde 16,80’e ulaşmıştır. Bu gelişmede, referans  fiyat uygulamasına bağlı olarak Şubat ayında gerçekleşen ilaç  fiyatlarındaki artışın Mart ayına sarkan etkisi öne çıkarken, döviz  kuru geçişkenliğinin yüksek olduğu konuta yönelik bakım-onarım ile  kişisel bakım ürünlerindeki fiyat artışları da dikkat çekmiştir. Yeni  sezona girilen giyim grubunda da aylık artış bir önceki yılın aynı  dönemine kıyasla bir miktar daha yüksek gerçekleşmiş, grup yıllık  enflasyonu (yüzde 7,33) yükselişini sürdürmüştür. 

Enerji fiyatları Mart ayında yüzde 0,09 oranında artmıştır. Tüpgaz ve doğalgaz fiyatları bu dönemde sırasıyla yüzde 2,81 ve yüzde 0,93 oranında yükselmiştir. Mart ayında petrol fiyatlarındaki yükseliş ve Türk lirasındaki değer kaybına karşın, eşel mobil ve tavan fiyat  uygulamalarının etkisiyle akaryakıt fiyatları yüzde 0,69 oranında  gerilemiştir. Öte yandan, akaryakıt yıllık enflasyonu geçtiğimiz yılın  aynı döneminde gerileyen petrol fiyatlarının oluşturduğu düşük bazın  etkisiyle yüzde 14,00’e ulaşmıştır. Bu gelişmelerle, enerji grubu  yıllık enflasyonu 3,61 puan artarak yüzde 12,43’e yükselmiştir.

Gıda ve alkolsüz içecek fiyatları Mart ayında yüzde 1,13 oranında artmış, grup yıllık enflasyonu 0,96 puan azalarak yüzde 17,44  olmuştur. Bu gelişmede yıllık enflasyonu yüzde 14,98’e gerileyen işlenmemiş gıda grubu etkili olurken, işlenmiş gıda grubunda yıllık  enflasyon sınırlı bir oranda da olsa yükselişini sürdürmüş ve yüzde 19,87 düzeyinde gerçekleşmiştir. İşlenmemiş gıda grubunda mevsimsellikten arındırılmış veriler, taze meyve-sebze fiyatlarında meyve grubu kaynaklı olarak aylık bazda gerilemeye, diğer işlenmemiş  gıda grubunda ise bir miktar yükselişe işaret etmiştir. Bu dönemde, diğer işlenmemiş gıda grubunda tavuk eti fiyatlarındaki artışın oldukça hızlandığı (yüzde 9,79), son iki aydır kırmızı et fiyatlarında  gözlenen belirgin yükselişin ise bir miktar hız kestiği (yüzde 1,46)  gözlenmiştir. Mart ayında işlenmiş gıda fiyatları aylık bazda yüzde 0,95 ile kısmen yavaşlamış  uluslararası emtia fiyatlarındaki  gelişmelerin etkisinin gözlendiği katı-sıvı yağlardaki artışlar hız  kesmekle beraber devam etmiştir. Şeker fiyatlarındaki artışa istinaden  şekerleme, çikolata gibi ürünlerde görülen fiyat artışları dikkat  çekmiştir. Bu gelişmelerle, taze meyve-sebze dışı gıda grubu yıllık  enflasyonu bir önceki aya göre sınırlı bir düşüş kaydederek yüzde 19,91’e gerilemiştir.

Yurt içi üretici fiyatları Mart ayında yüzde 4,13 ile belirgin bir  oranda yükselmiş, yıllık enflasyon 4,11 puan artarak yüzde 31,20’ye  ulaşmıştır. Üretici fiyatlarındaki bu yükselişte, emtia fiyatlarında  süregelen artışların, döviz kuru gelişmelerinin ve arz kısıtlarının  etkisi hissedilmiştir. Bu dönemde ana metal, metal ürünleri, kimyasal,  tekstil, kauçuk ve plastik imalatı sektörlerinde yüksek oranlı fiyat  artışları izlenmiştir.  Bu gelişmelerle, petrol ve ana metal hariç  imalat sanayi fiyatlarının eğilimi üç aylık düşüşün ardından  yükselmiştir.

Ana sanayi gruplarına göre incelendiğinde, yıllık enflasyon enerji  ve ara malı gruplarında belirgin olmak üzere alt gruplar genelinde  artmıştır. Aylık bazda ara malı ve enerji fiyatları yüzde 5’in  üzerinde artış kaydederken, enerji fiyatlarındaki artışın tüketici  enflasyonuna yansıması eşel mobil uygulaması nedeniyle sınırlı  olmuştur. Ara malları fiyat artışında demir-çelik ve ferro alaşımlar,  plastik ürünler ile temel kimyasallar ve tekstil iplik-elyafları öne  çıkarken, artışların grup geneline yayıldığı izlenmiştir. Sermaye malı  grubunda metal yapı ürünleri, makinalar, ulaştırmaya yönelik sermaye  malları, bilgisayar ve çevre birimleri yüksek fiyat artışlarıyla  dikkat çeken kalemler olmuştur. Enerji fiyatlarındaki artışta rafine  edilmiş petrol ürünleri Mart ayında da yüksek katkısıyla olumsuz  ayrışmıştır. Dayanıklı tüketim mallarında mobilya fiyatlarındaki  artışlar bu dönem de sürmüştür. Et ürünleri, katı-sıvı yağlar gibi  gıda kalemleri ile ilaçlar ve diğer tekstil ürünleri dayanıksız  tüketim mallarını sürükleyen kalemler olmuştur. Bu gelişmelerle,  tüketici fiyatları üzerindeki üretici fiyatları kaynaklı baskılar güçlenerek devam etmiştir."