Tahvil nedir ve tahvil çeşitleri nelerdir?

Tahvil, anonim şirketlerin kaynak bulmak amacı ile ticaret veya sermaye piyasası kanunlarına göre, itibari kıymetleri eşit ve ibareleri aynı olmak üzere çıkardıkları, vadesi bir seneden uzun borç senedidir.

Üzerinde bulunan kupon ve/ya da anapara vadesi geldiğinde borçlu olan şirketin borcunu ödemesi esasına dayanan bu menkul değerler, firmalara ucuz ve uzun süreli kaynak sağlama amacını taşımaktadır. Devlet tahvillerinde bulunan vade ve faiz riskinin beraberinde, özel şirketlerin çıkardıkları menkul kıymetler devlet tahvillerinde sembolik olan müşteri riskini daha geniş olarak bünyesinde barındırmaktadır. Bu sebeple tahvili alınacak şirketin, sağlam bir mali analiz sürecinden geçirilmesi gerekiyor.

Her şirket tahvil ihracı, ihraç eden firma ile yatırımcı arasında yapılan bir anlaşmayı içerir. Tahvillerin ihraç şartları genel itibari ile ihraç edildiği ülke ve pazarların özel şartlarına ve düzenlemelerine tabidir. Tahvillerin türleri, nasıl ihraç edileceği, halka arz edilen tahvillerde arz şartları ile, borsalara kotasyon koşul ve metotları, teminatlarının neler olacağı, geri çağrılma şartları, faiz ve diğer menfaatlerin sağlanma biçim ve şekilleri, tahvil sahiplerinin hakları ve ihraç eden şirketin yükümlülükleri başta ticaret hukuku ve sermaye piyasası hukuku düzenlemeleri olmak üzere kapsamlı bir şekilde düzenlenmektedir.

Tahviller iskonto esasına dayalı olarak satılmaktadır. Bir sanayi kuruluşu ya da mali bir kurum tahvil ihraç edip bunu alıcıya iskonto ederek sattığında, alıcı iskonto oranında satıcıya eksik ödeme yapmakta fakat vade sonunda tahvil nominal değerini tahsil etmektedir.

Osmanlı Devleti'nde tahvil, sefere iştirak etmeme veya ölüm gibi nedenlerle malul kalan tımar ve zeametlerin başka birine tevcihi anlamında kullanılacak olan bir tabirdir.

Tahvil çeşitleri nelerdir?

Özel sektör tahvilleri:

Bankaların ya da anonim şirketlerin çıkardığı tahvillerdir. Tahvil grubu içerisinde en yüksek riske sahip olan özel sektör tahvilleri, şirketlerin finansman kaynağı yaratmak amacı ile borçlanmasını ifade eder. Buradaki en önemli nokta; tahvilini alacağınız şirketin güvenilir olup olmamasıdır.

Primli ve başa baş tahviller:

Tahvilin üstünde bulunan değer ile piyasaya arz edilen tahvil cinsine başa baş tahvil denir. Eğer üstünde yazılı olan değerden daha düşük bir miktara piyasaya sürülüyorsa buna primli tahvil denir.

Hamiline ve nama yazılı tahviller:

Tahvillerde isim belirtilmiş ise nama yazılı, belirtilmemiş ise hamiline yazılı tahvil denir. Nama yazılı tahviller o kişiden bir başkası tarafından ciro ettirilemezken, hamiline yazılı tahviller kimin elinde ise o kişi tahvili bozdurma hakkına sahiptir.

Paraya çevrilme kolaylığı olan tahviller:

Vadenin sonu beklenmeden paraya çevrilebilen ve o tarihe kadar olan faiz hakkını kullandıran tahvillere paraya çevrilmesi kolay tahviller denir.

Devlet tahvilleri:

Devlet, yani hazine tarafından çıkarılan tahvildir. Hazine tahvilleri olarak da bilinir. Tüm tahvil çeşitleri içerisinde en risksiz olan tahvil türüdür. Getirisi düşük olsa da paranızı borç verdiğiniz kurum devlet olduğu için en çok tercih edilen tahvil çeşitlerinden birisidir.

Sabit değişken ve faizli tahviller:

Arz ve talebe göre belirlenen tahvillere değişken faizli tahviller denir. 3, 6 aylık ve 1 yıllık dönemlerde ise sabit faiz uygulanır.

Garantili ve garantisiz tahviller:

Bir banka veya başka bir özel kurum tarafından çıkarılarak belli şekillerde güven veren tahviller garantili tahvillerdir. Bunun dışında kalan ve normal şartlarda işleyen borç senetlerine ise garantisiz tahvil denir.

Endeksli tahviller:

Yatırımcıları faize karşı koruyan endeksli tahvillerde, tahvilin anaparasının altın, döviz gibi yatırım araçlarına göre arttırılarak o kişiye ödenir. Tahvilin vadesi boyunca endekslenen yatırım aracında gösterilen değişkenler üzerinden hesaplanmaktadır.