Stagflasyon nedir? Ekonomiyi nasıl etkiler?

Ülkelerde uygulanan yanlış ekonomik politikalar ve işsizliğin büyük oranda artmasıyla birlikte borçların yükselmesi, ülke genelinde stagflasyon yaşanmasına neden olabilir. Stagflasyon belirli dönemlerde ekonomik krizlere işaret edebilir. Peki stagflasyon nedir, stagflasyonun ekonomiye etkileri nelerdir? Yazımızda inceledik.

Stagflasyon nedir?

Stagflasyon, resesyon ile enflasyonun aynı anda görüldüğü duruma denmektedir. Bu durumda ekonomideki işsizlik oranı artarken fiyatlar da hızlıca yükselir. 1970 yılında İngilizcede stagnant ile inflation sözcüklerinin birleşmesiyle türetilmiştir.

Hem Klasik İktisat Teorisinde hem de Keynesyen Teori'de stagflasyon, paradoksal bir durumdur. (Normal şartlarda enflasyon ve işsizlik oranı arasında ters orantı vardır. Biri düşerken diğeri yükselir fakat stagflasyon ortamında her ikisi de yükselmektedir.) 

Her iki kuram kapsamında açıklanması imkansızdır. Ekonomilerde enflasyonun ortaya çıkışı, toplam talebin toplam arzı aşacak oranda artmasının sonucudur. Toplam arz, toplam talepteki artışı karşılayamamaktadır çünkü ekonomide, istihdam edilerek üretimi artıracak iş gücü yoktur ve ekonomi tam istihdamdadır. Oysa durgunluk, istihdamın düşmesi demektir.

Gelişmekte olan ülkelerde, kronikleşmiş bir düşük istihdam görülmektedir. Toplam talebin artması durumunda, bu ülkelerde kronikleşmiş bir toplam talep fazlası vardır, toplam arz istihdam edilebilecek serbest iş gücü olmasına rağmen artırılamaz çünkü üreticiler, üretim araçlarında ve iş gücünde gerekli artışı sağlayacak finansman imkanlarından yoksundurlar. Bu ülkelerde, sanayileşmiş ülkelerin aksine sermaye talebine uyum sağlayacak kadar esnek bir sermaye arzı yoktur. Dolayısıyla bu ülkeler, tam istihdamda olmasalar da sonuç itibarıyla tam istihdam şartlarında bir ekonomiye benzerler; talepteki artış, enflasyonist bir etki yaratır.

Halbuki sanayileşmiş ülkelerde, herhangi bir sebeple ekonominin tam istihdamın altında olması durumunda, toplam talep artışı, istihdam artışını, dolayısıyla arz artışını getirir ve fiyat düzeyi dengelenir. Eğer ekonomi tam istihdamda ise istihdam artışı sağlanamayacağı için 'bütün iş gücü olanakları kullanılmaktadır- arz artışı sağlanamaz. Bu durumda toplam talep artışı, enflasyonist baskı yaratacaktır. 

Stagflasyon ortamında ise ülke ekonomisi, hem gelişmekte olan ekonominin, hem de gelişmiş ekonominin tepkilerini vermektedir.

Stagflasyonun ekonomik etkileri nelerdir?

Ülke ekonomisi açısından stagflasyon oluştuğu zaman bazı ciddi sorunlar ile karşı karşıya kalır. Bu sorunlar uluslararası çapta meydana gelirken ayrıca bir ülke içerisinde bireysel ve toplumsal olarak da problemler yaratabilmektedir.

- Ülke çapında ciddi oranda işsizlik görülebilir.

- Enflasyon rakamları sürekli yukarı doğru hareket eder.

- Ekonomik büyüme oluşamaz.

- Ülke ekonomisinde ciddi bir durgunluk yaşanır.

- İhracat düşerken ithalatın oranı yükselir.

Bugün ciddi durumlarla karşı karşıya kalan ülkeler, stagflasyon yaşarken öte yandan ekonomik çözümler bulmaya çalışırlar. Bu doğrultuda ekonomik açıdan doğru politikalar uygulayarak enflasyon durdurulmaya çalışılırken, işsizlikteki artışın önüne geçme konusunda mücadele edilir.

Stagflasyonu önlemek için neler yapılır?

Genel olarak stagflasyonu engellemek veya durdurmak amacıyla ülke çapındaki hükümetler iki farklı unsuru ele alır. Bunlardan biri enflasyonla mücadeledir. Yapılan politikalar çerçevesinde ekonomik açıdan önce enflasyonun önüne geçilmeye çalışılır. Bununla birlikte öte yandan ekonomiyi canlandıracak ekonomik paketler doğrultusunda politikalar uygulanır. Her ne kadar bu durum çok kolay çözülecek bir sorun olmasa da zaman içinde belli başlı bazı uygulamalar sorunu azaltabilir. Fakat hem enflasyonla mücadele hem de ekonomik politika uygulamak birbirine ters düştüğünden bu durum kolay kolay çözülmez.

Hangi ülkeler stagflasyon yaşar?

Yanlış ekonomik politikalar ve yüksek oranda işsizliğin artmasıyla birlikte borçların yükselmesi, ülke çapında stagflasyon yaşanmasına neden olabilmektedir. Bunun yanında enflasyon artışı ve faiz oranlarındaki değişiklik, stagflasyonu daha da şiddetlendirir. Özellikle ihracatın ciddi oranda düşmesi ve ithalatın da yüksek bir noktaya gelmesi, bu krizin en önemli unsurları arasında yer alır. Ekonomik politika ile birlikte hem enflasyona hem de işsizlikle mücadele etmek ülkeleri oldukça zor duruma sokabilir.