Spot ve Rotatif kredi nedir? Hangi kredi türü daha avantajlı?

Kredi nedir?

Günümüz ekonomik düzeni içerisinde sınırsız arzu ve isteklerimize cevap bulabilmek için sınırsız bir nakit kaynağına sahip olmak gerekmektedir. Ancak sınırsız nakit kaynağı bir çoğumuzun hayali olsa da asla gerçeğe dönüşmeyecek bir hayaldir. İnsanların güncel ekonomik düzende sınırsız olan isteklerini karşılayabilmeleri için banka ve finans kurumları tarafından oluşturulmakta ve verilmekte olan krediler kullanılmaktadır. Kredilerin esas çıkış kaynağı ise insanların sınırsız nakit talebi olarak öne çıkmaktadır. Finans sistemi insanların daha fazla nakit talep ettiklerini gözlemlemesi sonucunda refleks olarak kredi ürünlerinin piyasaya sürülmesi kaçınılmaz olmuştur.

Kredi'nin sözlükler yer almakta olan tanımına bakmamız gerekir ise: 

Kredi, nakit ihtiyacı bulunmasına karşın elinde ihtiyacını karşılayacak kadar nakit birikim bulunmayan bireylere başvurmaları durumunda, belli zaman aralıkları içerisinde düzenlenmiş olan ödeme şekillerine (vade sürelerine) sahip olan ve çeşitli oranlarda faiz yükümlülüğünü de beraberinde getiren bir bankacılık hizmeti olarak tanımlanabilir. Günümüz ekonomik düzeninde banka ve finansman kuruluşları ihtiyaç sahiplerine hem nakdi hem de gayri nakdi olarak kredi ürünleri sunmaktadırlar.

Krediler yapısı bakımından kendi içerisinde spot krediler ve rotatif krediler olarak ikiye ayrılmaktadırlar. Her iki kredi türünü de incelememiz gerekirse:

Spot kredi nedir?

Spot kredi, vade süresi ve faiz oranı kredinin kullanıldığı esnada belirlenen ve sonrasında herhangi bir değişikliğe uğratılamayan kredi türü olarak karşımıza çıkmaktadır. Spot keri kapsamına girmekte olan kredilerde kredi kullanıldığında kredi sözleşmesinde yer alan faiz oranı ve vade süresi sabit bir şekilde kalmakta ve herhangi bir değişiklik yapılamamaktadır.

Spot kredinin tam olarak ne olduğunu açıklayabilmemiz için en kolay yol örneklendirmektir. Eğer spot kredi uygulamasına örnek vermemiz gerekirse:

5 milyon Türk Lirası değerindeki bir krediyi 1 yıl vadeli olarak yüzde 20 faiz oranı ile 05.06.2018’de kullandığımızı varsayalım, kullanmış olduğumuz bu krediyi vade süresinden önce ödemek gibi bir harekete kalkıştığımızı veyahut da kredi sözleşmesinde belirlenmiş olan vade süresinden önce krediyi kullanmış olduğumuz banka tarafından tahsil edilmek istenmiş o0lduğunu varsayalım, örnek olayımızda kullanılmış olan kredi eğer spot kredi ise her iki durumun da gerçekleşebilmesi mümkün olmayacaktır. 05.06.2019 tarihinde ana para ve kredi sözleşmesinde belirlenmiş olan faiz oranınca faiz tutarı ödenerek kredi ödemesi tamamlanabilecektir. Aradan geçen 1 senelik süreç zarfında gerçekleşmiş olan herhangi bir faiz oranı değişimi ise kullanılmış olan krediye yansıtılamayacaktır.

Rotatif Kredi nedir?

Rotatif kredi, kredinin kullanıldığı andan itibaren faiz oranlarında değişiklik yapılabilen, kredi sözleşmesinde belirlenmiş olan vade süresinden önce de kısmen veya defaten ödemeyi tamamlama olanağı saplayan kredi türüdür.. Bu kredi türünde vade süresini bekleme zorunluluğu hem krediyi kullanmış olan kişi için hem de kredi ürününü satmakta olan banka için ortadan kalkmaktadır. Teknik olarak incelendiğinde rotatif kredilerde hem banka vade süresinden önce geçerli bir nedene dayanarak kullanılmış olan kredinin kapatılmasını isteyebilirken hem de krediyi kullanmış olan kişi veya kurum tarafından vade süresinden önce kredi ödenebilmektedir.

Rotatif kredileri spot kredilerden ayırmakta olan bir diğer özellik ise kredi kullanıldıktan sonra da faiz oranlarında değişiklik yapılabilmesi durumu olarak öne çıkmaktadır. Rotatif kredilerde spot kredilerin aksine banka güncel piyasa koşullarını gözeterek kredinin kullanılmasından ne kadar süre geçmiş olursa olsun faiz oranlarında değişiklik yapma hakkına sahiptir. Rotatif kredinin faiz tutarlarının tahsilatları uygulamada üç ayda bir, dönem sonlarında yapılmaktadır. Ülkemizde bakıldığı zaman 31 Mart, 30 Haziran, 30 Eylül, 31 Aralık rotatif kredilerin faiz ödeme zamanları olarak karşımıza çıkmaktadır.

Rotatif kredi mi daha avantajlı yoksa spot kredi mi?

İki kredi türünün de avantajları ve dezavantajları bulunmaktadır. Eğer güncel ekonomik durum incelendiği zaman piyasalara faiz oranlarının artacağına dair düşünceler hakim durumdaysa rotatif kredilerden kaçınılması verilecek en mantıklı karar olacaktır. Uygulamada bankalar spot kredi fiyatlamalarını, rotatif kredilere oranla bir miktar daha fazla yapmaktadırlar. Örnek vermemiz gerekirse:

Bankalar yüzde 10'luk bir rotatif kredi fiyatı verdiklerinde yaklaşık yüzde 10.50 ila yüzde 11,00 arasında değişen spot kredi fiyatı önerirler. Bankaların bunu yaparken gözettikleri durum ise spot kredi türlerinde faiz oranının değişmesi durumunda bu değişimin herhangi bir şekilde krediyi kullanmış olan bireye yansıtamaması yatmaktadır. Eğer faiz oranının ilerleyen zamanlarında artacağına yönelik bir görüşe sahipsek, spot kredi türlerini tercih etmek mantıklı olacaktı. Bunun aksine eğer ki piyasa koşullarında faizlerin düşeceğine dair bir beklenti havası hakimse, rotatif kredilere yönelmemiz daha mantıklı olacaktır.

Rotatif kredinin mi yoksa spot kredi mi daha avantajlı olduğu konusunda krediyi kullanacak olan firmanın nakit akış döngüsü de önemli bir etken olarak ön plana çıkmaktadır. Eğer krediyi kullanacak olan firmanın güncel bilançosu negatif yönde bir seyir kaydediyor ise ve sipariş edilen ürünler aynı zamanda da güncel satışlar azalıyor, ilerleyen zamanlarda firmanın nakit ihtiyacı olacağı durumu kaçınılmaz olacaktır, bu tür durumlarda firmanın spot kredi tercih etmesi mantıklı olacaktır. Çünkü bankalar, şirket bilançolarını dönem sonlarında takip etmektedir ve bilançolarda gözlemlenmekte olan herhangi bir negatif trend durumunda firmaların kredi notlarını da negatif yönde düşürebilmektelerdir.