Parite nedir ve nasıl hesaplanır?
Ekonomileri yakından ilgilendiren döviz kurlarının bileşkesi olarak göze çarpan ''parite'' kavramına ve nasıl hesaplandığına gelin hep birlikte göz atalım.
Paritenin anlamına baktığımızda eşitlik olduğu görürüz ve işlevi iki ayrı para biriminin üçüncü bir para birimi cinsinden ifade edilmesini sağlamaktır. Döviz kuruna çok benzeyen bu ifade, kimi kişiler tarafından döviz çifti olarak da isimlendirilir. Yalın hali ile parite, ülkelerin para birimlerinin birbirine oranına denir. Pariteleri etkileyen birbirinden farklı pek çok etken bulunur. En basit hali ile ülkelerin para birimlerinin faiz oranı veya ülke içi ekonomik koşullar, pariteyi etkileyen en önemli faktörler arasında sayılabilir. Para birimlerinin isimleri, yan yana yazılmasıyla pariteler tanımlanır. Euro Dolar paritesi için parite kısaltması direk olarak EURUSD biçiminde olur. Bu euro ve Amerikan dolarının parite kısaltması olarak tanımlanmış olacaktır.
Ülkemizin ekonomisi açısından en çok önem arz etmekte olan parite, EURUSD paritesi olarak göze çarpmaktadır. Euro dolar paritesi olarak adlandırılmakta olup, ticaret dengesi açısından incelendiğinde, ihracatı euro cinsinden, ithalatı ise Amerika doları cinsinden yapan Türkiye, bu noktada euro dolar paritesini önemsemektedir. Pariteyi elde etmek oldukça kolaydır aşağıda EUROUSD paritesini güncel kurlar üzerinden hesaplamamız gerekirse:
1 doların karşılığı güncel olarak 9.72 Türk Lirasıdır, 1 euronun ise güncel kurda karşılığı 11.25 Türk Lirasıdır.
Bu bağlamda EURUSD paritesi 11.25/9.72 hesabının sonucunda 1.15 olarak bulunacaktır.
Paritelerin isimleri para birimlerinin yan yana yazılmasıyla elde edilmektedir. Yukarıda örnek olarak hesabını yaptığımız ve euro ve ABD dolarından oluşan paritenin kısaltması EURUSD’dir.
Paritelerde hesaplanması kur fiyatlarının doğrudan birbirine bölümü ile elde edilmektedir. Euro/dolar ile euro dolar parite dengesi bulunur. dolar/euro olması halinde ise, dolar euro paritesi bulunmuş olacaktır. Forex piyasasında yer almakta olan pariteler arasında birçok parite bulunmaktadır ancak ülkemizin piyasalarında en çok İşlem gören ve işlem hacimlerine göre ilk akla gelenler şu şekildedir:
-EURUSD paritesi (Euro/Amerikan doları),
-USDJPY (Amerikan doları/yen),
-GBPUSD paritesi (Sterlin/ Amerikan doları),
-AUDUSD (Avustralya doları/Amerikan doları)
-USDTRY paritesi (Amerikan doları /Türk lirası)
-EURTRY (Euro/Türk lirası)
hesabının sonucu olarak 1.11 olarak elde edilecektir.
Paritelerin isimleri para birimlerinin yan yana yazılmasıyla ifade edilmektedirler. Yukarıda görülmüş olduğu gibi euro ve ABD dolarından oluşan paritenin kısaltması EURUSD’dir.