Kiracı vatandaşlara “peşin” ödeme kıskacı!

Neredeyse tüm ev sahipleri düzenli ödenmez endişesi ile kiralarını yıllık istemeye başladı. Geçmişte yabancılara yönelik bu talebin giderek artmasıyla artık bütün piyasaya yayıldığını belirtilen emlakçılar; “Mülk sahipleri fiyatlarda ne kadar artış yapıldığını biliyor. Bu nedenle kira ayı ödeme tahsil edememekten bir hayli çekiniliyor. Artık yerli yabancı fark etmeden yıllık ödeme almadan evimi kesinlikle vermem diyorlar. Zaten bütçesine uygun bir ev bulamayan vatandaşlar bu şartı duyunca da mecburen geri dönüyor. Evleri genellikle yabancılar kiralıyor.” sözlerini dile getirdi.
 
Kiralık ev piyasasında sular bir türlü durulmuyor. Fahiş zam talepleri ve beraberinde en yüksek fiyatla başkasına kiralamak için yapılmış olan tahliye baskıları hala devam ederken; son dönem içersinde kiraların tahsil edilememesi problemi de bir hayli artmaya başladı. Birçok ev sahibi bu talebi fırsata çevirerek yüksek fiyatlar ile kiralama gerçekleştirse de sene sonrasında düzenli bir ödeme alamamaktan çekiniyor.
 
İşte bu sebep ile çok sayıda mülk sahibinin artık yıllık peşin kira istediğini şahit olunuyor. Geçmiş yıllar içersinde yalnızca yabancı vatandaşlar için yapılan bu uygulama artık herkes için yapılıyor. Ev sahiplerinin bu yıllık ödeme sistemi ile kira gelirini garanti altına aldığını dile getiren emlak danışmanları; “Ev sahipleri ev kira fiyatlarının ne kadar arttığını farkında. Bu nedenle düzenli ödeme alamama riskini göz önünde bulunduruyor. Bu sebeple de yıllık ödeme almadan evlerini kiraya vermiyor.” sözlerini aktardı.

Yoksa kesinlikle evi vermem

İstanbul Ispartakule bölgesinde aktif olarak faaliyet gösteren emlak danışmanı yabancılar ile başlamış olan peşin kira talebinin nasıl ülke geneline yayıldığına şu şekilde anlattı;
 
“Eskiden yabancı vatandaşlar ev kiralayacakken ev sahipleri endişe ettikleri için yıllık kira isterlerdi. Yabancı sayısı artışı geçtikçe bu uygulama da iyice yayıldı. Bugünü değerlendirdiğimizde ise artık yerli yabancı ayrımı kalmadı. Şimdi bize ev sahipleri direk olarak kim gelirse gelsin peşin kira almadan evimi vermem diyor. Neden diye sorduğumuzda ise kiracı ile kesinlikle uğraşamam yanıtını alıyoruz. Ev sahipleri bu süreçte düzenli bir şekilde kiralarını alamamaktan korkuyorlar. Kiralar son bir yıl içerisinde öyle hızlı bir şekilde artı ki şu anda herhangi bir evin kirası yıllık istendiği zaman ciddi bir tutara denk geliyor. Eski dönemde 2000 TL için yıllık ödeme yapmak çok fazla bir anlamı ifade etmiyordu. ancak şimdilerde ise o evler 8000 TL olduğu için toplu para almak daha cazip bir hale geldi. Lakin ev bakmaya gelen vatandaşlar bu rakamları karşılayamayacaklarını dile getiriyorlar. Yine ağırlıklı olarak yabancı vatandaşların tamam dediğini söyleyebilirim.”

Kirayı ödemez endişesi

Halkalı bölgesinde yer alan başka bir emlak uzmanı ise kiracı ve ev sahipleri arasında yaşanan anlaşmazlıkların altını çizerek şunları dile getirdi; “Bugün piyasa içerisinde kiracı düzenli olarak ödeme yapmaması korkusu söz konusu. Bu sebeple altı aylık ya da tamamen yıllık peşin kira istiyorlar. Sadece kira geliri ile geçinen veya kredi ödemesini olan ev sahipleri düzenli bir şekilde ödeme alamamaktan bir hayli endişeleniyor. Mahalle arasında, lüks sitelerde de, 30 40 yaşlarında apartmanlarda da kira kesinlikle peşin bir şekilde talep ediliyor. Eskiden yapılan uygulama bir veya iki kira depozito bedeliydi. Şimdilerde ise üç depozito altında isteyen bir eş sahibi yok.
 
İstanbul Bahçeşehir‘de yer alan bir başka sektör temsilcisi ise; “Geçmiş dönemde kötü bir tecrübe yaşayan ev sahipleri direk olarak bu yolu seçiyor. Bunu bir önlem olarak görüyorlar.” sözlerini dile getirdi.

Emlakçı da bu öneride bulunuyor

Kadıköy Fikirtepe’deki emlak danışmanı olan bir kişi ise kimi zaman ev sahiplerine kendilerinin de bu teklifi götürdüğünü dile getirdi. Beraberinde şu bilgileri bizler ile paylaştı; “Evini kiraya vermek isteyen ev sahiplerine bizler yıllık bir şekilde kiraya verelim diyoruz. Kiralık ev bakmaya gelen vatandaşlara ilk önce yıllık seçeneği sunuyoruz. Çünkü geçmişte bir çok kötü örnek ile karşı karşıya kaldık. Aidat, kira ödemeyenler, evi harabe halde bırakıp kaçıp gidenler oldu. O şekilde bir yöntem ile ev sahibini de korumuş oluyoruz. Gelir seviyesi iyi derecede olan vatandaşlar zaten kabul ediyor. Ancak çoğunlukla da bu duruma tepki gösterenler oluyor.”

%25 zam sınırına rağmen talepler halen daha çok fazla

 Ülke genelinde ortalama olarak kira artışı son bir yıl içerisinde yüzde 150’yi aşmış durumda. Kimileri illerde bu aralar çok daha fazla olduğunu söyleyebiliriz. Yeni ev arayan kişiler bütçesine uygun bir ev bulamazken mevcut olan kiracı da fahiş artışlar ile karşı karşıya kaldı. İşte bu sebep ile yasal bir düzenleme gerçekleştirildi. 1 yıl süre ile kira artış oranı sınırlandırıldı. Yapılan düzenleme kapsamında konut kiralarına 1 Temmuz 2023 tarihine kadar en yüksek düzeyde yüzde 25 zam yapılabilir. Kiracıyı korumak için atılmış olan bu adama rağmen ev sahipleri daha da yüksek zam taleplerinde bulunmaya devam ediyor.
 
Kiracıların bir kısmı ise yeni bir ev bulmakta zorlanacağı için usulsüz bir şekilde yönlendiren talepleri kabul ediyorlar. Diğer bir yandan ise beş yılını doldurmuş olan kiracılar için kiranın tekrardan belirlenmesi talebi ile kira tespit davaları on yıllık sözleşme uzama süresi dolanlar için tahliye davaları açılıyor. Dava yüküne bir hayli dikkat çekmiş olan gayrimenkul hukuk uzmanları, haziran temmuz ayı içersinde açılmış olan davalar için İstanbul’da Sulh Hukuk mahkemelerinin en erken 2023 yılının Ocak ayına duruşma günü verdiğine dikkat çekiyor. 

Öğrencilerin etkisi

Kimi emlak danışmanları da yıllık olarak peşin talebinde öğrencilerin de önemli bir yer tuttuğunu dile getirdi. Üniversitelere yakın olan noktalarda yer alan evlerde bu talebin yoğun olduğunu dile getiren uzmanlar; “Eylül ayı içerisinde üniversite öğrencilerinden talepler gelmeye başlayacak. Ev sahipleri öğrencilerin düzenli bir şekilde kira ödeyememe riskini almıyor. Bir de özel yurt fiyatlarını gören kişiler evlere talep olacağı düşüncesi ile bu yolu izliyor. Peşin ödemelerde ise az  da olsun bir indirim söz konusu olduğu için geliri müsait olan kişiler kabul ediyor.” şeklinde konuştu.

Yabancı ev sahipleri de yıllık ödeme diyor

 İstanbul Basın Ekspres bölgesinde çalışma sergileyen bir emlak danışmanı da farklı bir noktanın altını çizdi. “Türkiye’de son 1 - 2 yıl içerisinde çok fazla sayıda yabancının ev aldığını dile getiren emlak danışmanı, Türk müşterilerimiz gibi yabancı ev sahibi olan müşterilerimize yıllık bir şekilde peşin kira talebinde bulunuyorlar 1 - 2 ay düzenli ödeme sonrasında herhangi bir aksama yaşanmasından kaynaklı endişe ediyorlar. Bugünlerde peşin kira talep eden vatandaşların oranı önümüzdeki toplam portföyde yüzdelik 20’ye kadar geldi.” şeklinde konuştu.