İtibari paraların artı ve eksileri nelerdir?

İtibari para nedir?

İtibari para, değerini fiziksel bir ürün veya mal yerine onu yürürlüğe koyan devletten alan ulusal yasal paradır. İtibari paranın değerini oluşturan devletin gücü bu tür paralarda anahtardır. Dünyanın dört bir yanından çoğu ülke ürün ve hizmet satın almak, yatırım yapmak ve tasarruf için itibari parayı kullanır. İtibari para, ulusal paranın değerini oluşturmada altın standart ve diğer emtia temelli sistemin yerine geçmiştir.

İtibari paranın yükselişi

İtibari paranın kökü yüzyıllar bundan önce Çin’e dayanır. Sicuan bölgesi 11. Yüzyılda kağıt para basmaya başlamıştır. En başta, ipek, altın ve gümüşle takas edilebilmektedir ancak daha sonra Kublai Khan başa geçerek 13.Yy’da itibari para sistemini kurmuştur. Tarihçiler, bu paranın Moğol İmparatorluğunun çöküşünde etkili olduğunu, aşırı harcama ve hiper enflasyonun çöküşün köklerini oluşturduğunu iddia ederler.

İtibari para 17. Yüzyıl Avrupa’sında da İspanya, İsveç ve Hollanda tarafından kullanılmıştır. Sistem, İsveç’te başarısız olmuş ve devlet kullanımını bırakarak gümüş standarta geçmiştir. Sonraki iki yüzyılda, Kanada’daki New France, Amerikan Kolonileri ve sonra da B.D. Federal Hükümeti itibari parayı denemiş ve hem başarılı hem de başarısız sonuçlar elde etmiştir.

20. Yüzyılda, B.D. Tekrar kısmen sınırlı alanda emtia temelli para birimini kullanmaya dönmüştür. 1933’te hükümet altına karşılık kağıt para takası uygulamasını sonlandırmıştır. 1972’de Başkan Nixon idaresinde A.B.D altın standardı kullanmayı bütünüyle bırakarak itibari para sistemine geçmiştir. Bu da global anlamda altın standardın sonunu getirmiş ve dünyada da itibari para sisteminin kullanılmasına neden olmuştur.

İTİBARİ PARA KULLANIMININ BAZI ARTI VE EKSİ YÖNLERİ

Ekonomistler ve diğer ekonomi uzmanları itibari para sistemlerini ne kadar destekleri konusunda açıktır. Bu para sisteminin artı ve eksi yönleri, karşıtlar ve savunucular arasında hararetli tartışmalara konu olur.

Az bulunurluk: İtibari para, altın gibi fiziksel bir emtianın azlığından etkilenmez.

Masraf: İtibari paranın üretimi emtia temelliye göre daha az masraflıdır.

Tepkisellik: İtibari para, devletlere ve merkez bankalarına ekonomik krizler konusunda esneklik sağlar.

Uluslararası Ticaret: İtibari para, dünya genelinde pek çok ulus tarafından kullanılır ve bu da onu global ticaret için uygun bir para birimi haline getirir.

Kolaylık: İtibari para, altının tam tersine depolama, koruma, takip ve başka masraflı ihtiyaçları olan fiziksel kaynaklara dayanmaz.

Kendiliğinden değeri olmaması: İtibari paranın kendi kendine bir değeri yoktur. Bu da devletlerin parayı sıfırdan yaratmasına izin verir ve bu da hiper enflasyona ve ekonomik sistemin çöküşüne sebep olabilir.

Tarihsel olarak riskli: Tarihsel olarak, itibari para sistemlerinin kurulması tipik olarak finansal çöküşlere neden olmuştur bu da kullanımının bazı rizikolar içerdiğini gösterir.