Enflasyonda en hissedilir katkı temel mal ve hizmet gruplarından geldi

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), Temmuz ayı fiyat gelişmeleri raporunu açıkladı. Açıklanan raporda enflasyondaki artışta en belirgin katkının temel mal ve hizmet gruplarından geldiğini söyledi.

Rapora göre, temel mal grubunda yıllık enflasyon tüm alt gruplarda artış gösterdi. Bulunduğumuz dönemde, yıllık enflasyon hizmet grubunda lokanta-otelde gerileme gösterirken, ulaştırma ve kirada daha hissedilir düzeyde alt gruplarda yükseliş kaydetti. Alkollü içecekler ve tütün ürünleri fiyatlarındaki yükselişle tütün ürünleri vergi ayarlamasının kısıtlı etkisinin yanında üretici firmaların fiyatlama davranışları etkili oldu.

Gıda grubunda yıllık enflasyon, işlenmemiş gıdada görece daha hafif bir düşüş kaydetmiş olup, işlenmiş gıdada ise artış göstermeye devam etti. Enerji enflasyonu, uluslararası enerji fiyatlarındaki görünüme bağlantılı olarak gerileyen akaryakıt ve tüp gaz fiyatlarıyla düşüş kaydetti. Uluslararası emtia fiyatlarının etkileriyle rafine petrol ve ana metal fiyatlarında düşüş gösterse de özellikle diğer enerji kalemlerinin etkisiyle üretici enflasyonundaki artış devam etti.

Temmuz ayında tüketici fiyatları yüzde 2,37 seviyesinde artmış ve yıllık enflasyon 0,98 puan yükselerek yüzde 79,60'a ulaştı. Bu dönemde B ve C endekslerinin yıllık değişim oranları sırasıyla 4,04 ve 4,43 puan artış göstererek yüzde 68,6 ve yüzde 61,69 olarak gerçekleşti.

Alt grupların yıllık tüketici enflasyonuna katkıları göz önünde bulunduğunda, bir önceki aya kıyasla temel mal, hizmet, alkol-tütün-altın ve gıda gruplarının katkıları sırayla 1,44; 0,75; 0,45 ve 0,32 puan artış gösterirken enerji grubunun katkısı 1,98 puan olarak kaydedildi.

Enflasyonda artış devam ediyor

Mevsimsellikten arındırılmış verilerle göz önünde bulundurulduğunda, aylık artış C endeksinde daha hissedilir olmak üzere her iki endekste de önceki aya göre yükseliş gösterdi. Aylık fiyat artışları B endeksini oluşturan alt gruplardan temel mallarda yükselirken, hizmette yatay seyretmiş, işlenmiş gıdada ise yavaşlama göstermiştir. Hizmet fiyatları temmuz ayında yüzde 3,20 oranında artış gösterirken, grup yıllık enflasyonu 2,76 puan artışla yüzde 51.45 seviyesine ulaştı. Bu dönemde yıllık enflasyon lokanta-otelde kısıtlı bir miktar gerilerken diğer alt gruplarda yükseliş gösterdi. Ulaştırma hizmetlerinde fiyatların yüzde 5,01 oranında artmasıyla alt grubun yıllık enflasyonu yüzde 90,71 seviyesine ulaşmış durumda. Karayolu ve demiryoluyla şehirler arası yolcu taşımacılığı ile havayolu taşımacılığının yanında otobüs ile şehir içi yolcu taşımacılığı ve kargo ücretleri ulaştırma grubunda dikkat çekenler arasında yer aldı. Temmuz ayında lokanta-otel alt grubunda fiyat artışları (yüzde 2,49) hızı yavaşlamış, yıllık enflasyon yüzde 79,14 oldu. Kira alt grubunda aylık artış (yüzde 4,24) Temmuz ayında hız kazanmıştır. Diğer hizmetlerde genele yayılan fiyatlarda yükseliş görülürken, haberleşme alt grubunda internet ücretleri dikkat çekti. Temel mal fiyatları temmuz ayında yüzde 3,67 seviyesinde yükselmiş, grup yıllık enflasyonu 6,07 puan artışı göstererek yüzde 70,93 olarak kaydedildi. Bu dönemde, yıllık enflasyon tüm alt gruplarda yükseliş kaydedildi.

 Dayanıklı mallarda enflasyon etkisi

Dayanıklı mal fiyatları (altın hariç) temmuz ayında yüzde 3,85 oranında yükselmiş, bu gelişmede beyaz eşya (yüzde 5,44) ve otomobil (yüzde 4,34) fiyatları belirleyici oldu. Bununla beraber alt grupta yıllık enflasyon yüzde 84,93 seviyesine ulaşmış durumda. Diğer temel mallarda fiyat artışları grup geneline yayılmakla birlikte ilaç, temizlik malzemeleri ve kişisel bakım ürünleri ön plana çıkmış, grup aylık enflasyonu yüzde 4,47 olarak gerçekleşti. Giyim ve ayakkabı grubunda fiyatlar mevsim normalinin aksine yüzde 1,74 oranında yükseliş göstermiş, yıllık enflasyon 5,10 puan yükselişle yüzde 31,45 oldu. Enerji fiyatları Temmuz ayında yüzde 3,13 oranında gerilemiş olup, grup yıllık enflasyonu 22,06 puanlık düşüşle yüzde 129,27 seviyesinde gerçekleşti. Bu gelişmede, uluslararası ham petrol fiyatlarındaki geri çekilmeyi takiben akaryakıt fiyatlarında fark edilen düşüşün etkisi hissedilmiştir. Temmuz ayında akaryakıt fiyatları yüzde 8,18 oranında azalmış, alt grup yıllık enflasyonu 37,11 puan düşüşle yüzde 214,87 seviyesine gerileme kaydetti. Tüp gaz fiyatları da uluslararası gelişmelerinden olumlu şekilde etkilenmiş ve yüzde 3,98 oranında düşüş gözlemlendi. Gıda ve alkolsüz içecek fiyatları Temmuz ayında yüzde 3,15 oranında artmış, grup yıllık enflasyonu 0,72 puan yükselerek yüzde 94,65 seviyesinde gerçekleşti. Yıllık enflasyon işlenmemiş gıdada 0,65 puan düşüşle yüzde 91,00’a gerilerken, işlenmiş gıdada 1,98 puan artışla yüzde 98,02 seviyesine çıktı.

İşlenmemiş gıda grubunda mevsimsellikten arındırılmış veriler son iki aydır gerileme kaydeden taze meyve sebze fiyatlarında bu dönemde yükselişe ön ayak oldu. Diğer işlenmemiş gıda kaleminde yumurta, pirinç, patates ve bakliyat fiyatlarındaki artış oldukça dikkat çekmiş olup, işlenmiş gıda fiyatlarında görülen yüzde 3,61 oranındaki artışta ise ekmek-tahıllar ile kahve-çay-kakao ve alkolsüz içecek alt grupları ön plana çıkmıştır. Alkollü içecekler ve tütün ürünleri fiyatları, sigara fiyatlarındaki vergi ayarlamasının sınırlı etkisinin yanı sıra üretici firmalar kaynaklı yapılan artış sonucunda temmuz ayında yüzde 6,85 oranında yükselmiş, yıllık enflasyon yüzde 82,66 seviyesine çıktı. Bu dönemde alkol-tütün grubunun aylık tüketici enflasyonuna katkısı 0,30 puan oldu. Yurt içi üretici fiyatları Temmuz ayında yüzde 5,17 oranında yükselmiş, yıllık enflasyon 6,30 puan yükselişle yüzde 144,62 olarak kaydedildi. Alt gruplar genelinde yayılan fiyat artışları temmuz ayında da hız kesmeden devam ederken, elektrik, doğal gaz, temel eczacılık ürünleri ve tütün ürünlerindeki fiyat artışları dikkat çekmiştir. Bununla beraber, uluslararası petrol ve endüstriyel metal fiyatlarındaki gerilemenin üretici fiyatları üzerindeki etkileri kısıtlı da olsa gözlenmeye başlamış, bu dönemde rafine petrol ürünleri ve ana metal fiyatları düşüş sergiledi.

Ezgi Yılmaz/BirBorsa