Dünya Bankası: Çifte Şok Tehlikesi ve Uyarısı

Dünya Bankası, Ekim 2023 Emtia Piyasaları Raporu: Jeopolitik Riskler ve Emtia Piyasaları" başlıklı raporu yayımladı. Raporda, Orta Doğu'da yaşanan son çatışmaların, son yıllarda emtia piyasalarının sıra dışı dalgalanmalarla karşı karşıya kalmasına neden olan belirsizliklere katkı sağladığı vurgulanmıştır.

Çatışma öncesinde, Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) ve OPEC+ grubu gibi üretici ülkelerin petrol arzını bilinçli bir şekilde azalttığına dikkat çekilen rapor, bu durumun üçüncü çeyrekte enerji fiyatlarının yüzde 9 artmasına yol açtığını belirtmektedir. Bu etki sonucunda Dünya Bankası'nın emtia fiyat endeksinin bu dönemde yüzde 5 arttığı ve şu an itibariyle 2015-2019 ortalamasının yüzde 45 üzerinde olduğu vurgulanmıştır.

Savaş Süreci Piyasayı Etkilemiyor!

Raporda, şu an için çatışmanın emtia fiyatları üzerinde sınırlı bir etkisinin olduğu vurgulanmaktadır. Örneğin, petrol fiyatları çatışmanın başlangıcından bu yana yaklaşık olarak yüzde 6 artmıştır. Diğer yandan, tarımsal emtialar, metaller ve diğer emtiaların fiyatları neredeyse sabit bir seyir izlemiştir.

Ancak rapor, çatışmanın tırmanması halinde emtia fiyatlarının hızla kötüleşebileceği konusunda uyarılarda bulunmaktadır. Bu etkinin büyüklüğü ve süresi, arz kesintilerine, ticaret kısıtlamalarına ve hava koşullarına bağlı olarak değişkenlik gösterecektir. Ayrıca, düşük küresel ekonomik büyüme, emtia fiyatları üzerinde önemli bir aşağı yönlü risk oluşturabilir.

Raporda, petrol arzında yaşanabilecek "küçük bir aksama" durumunda küresel petrol arzının günlük 500 bin ile 2 milyon varil azalması ve petrol fiyatlarının varil başına 93 ila 102 dolar aralığına çıkması beklenmektedir. "Orta düzeyde bir aksama" senaryosunda ise günlük 3 ila 5 milyon varil azalma ve petrol fiyatlarının varil başına 109 ila 121 dolara yükselmesi öngörülmektedir. "Büyük bir aksama" senaryosunda ise günlük 6 ila 8 milyon varil azalma ve fiyatların varil başına 140 ila 157 dolara çıkması tahmin edilmektedir.