Dijital Paralar ile Kripto Paralar Arasındaki Fark Nedir?

Dijital para kavramı ile kripto para kavramları arasında ciddi farklar bulunmaktadır. Dijital para ile kripto para arasındaki farkların bilinmemesi, bu kavramların birbirlerinin yerine kullanılmalarına sebep olmaktadır.

Kripto Para Kavramına Kısa Bir Bakış

Blockchain teknolojisiyle herhangi bir aracı kurum veya hükümet otoritesine ihtiyaç duymadan çalışır.

 Kripto para kavramı, merkezi bir otorite tarafından kontrol edilmeyen -kısaca merkeziyetsiz-  ve başka bir otoriteye ihtiyaç duymadan işleyen bir sistemdir. Blockchain teknolojisiyle herhangi bir aracı kurum veya hükümet otoritesine ihtiyaç duymadan çalışır. Kişiler arası değer aktarımına izin veren, çevrimiçi ağlar(internet) aracılığıyla finansal işlemler gerçekleştirmek için kriptografiyi kullanan bir dijital para türü, bir değişim ve takas aracıdır.

Ripple, Litecoin, Ethereum gibi yaygın bilinen kripto paralar da dijital bir para türüdür. Piyasada en çok bilinen ve değer gören kripto para birimi ise Bitcoin'dir. Normal dijital paralara kıyasla Bitcoin, Blockchain teknolojisini kullanır ve merkeziyetsizdir. Dijital para ile kripto para arasındaki belirgin fark budur.

Dijital Para Kavramına Kısa Bir Bakış

Dijital paraların öne çıkan avantajları arasında "sahte" para olarak piyasaya sürülmelerinin, fiziki paralardan çok daha zor olması da vardır.

 Dijital paralar; internet tabanlı kullanılabilen, dijital formda bulunan ve yalnızca elektronik ortamdaki işlemler ve ödemeler için kullanılan, işlem hızı ve işlem kolaylığı gibi kendine özgü özellikleri dışında, geleneksel paranın tüm özelliklerini taşıyan bir değişim aracıdır.

Online biçimde ödemeler yapmaya olanak sağlayan dijital paralar, elektronik ortam üzerinde bulunan bir para çeşididir. Banka hesaplarında bulunan paralar da dijital paradır. Dijital paralar ile fatura ödenebilir, alışveriş yapılabilir, para transfer işlemlerini yapabilirsiniz.

Dijital paralar, kağıt ve madeni paraya oranla daha güvenlidir. Dijital para, somut delile dayalı olan kağıt yerine bilgisayar dosyalarını kullanır ve bu kayıtları kripto şifreler vasıtasıyla koruma altına alır. Gündelik hayatta sürekli bir tehdit ortamında yanınızda olan fiziki paraların, herhangi bir güvenliği yoktur. Buna kıyasla dijital paraların kullanımı kullanıcının belirlediği elektronik şifreler vasıtasıyla korunur. Dijital paraların öne çıkan avantajları arasında "sahte" para olarak piyasaya sürülmelerinin, fiziki paralardan çok daha zor olması da vardır.

Dijital Para ile Kripto Para Arasındaki Farklar Nelerdir?

Dijital para birimlerinin ademi merkeziyetçi olmasına karşın; kripto para birimleri, merkez bankası veya hükümet gibi merkezi bir otorite tarafından dolaşıma sokulmadan veya desteklenmeden, bunun yerine bir bilgisayar ağı aracılığıyla yönetilir.

 Bir otorite tarafından çıkarılan ve kontrol edilen dijital paralar merkezi bir yapıdadır. Kripto paraların arkasında ise bir otorite bulunmamakta ve kripto paralar merkeziyetsiz bir yapıda işlenmektedir. Bu durum, dijital para birimleri ile kripto para birimleri arasındaki yegane farkı doğurur.

Dijital para birimlerinin ademi merkeziyetçi olmasına karşın; kripto para birimleri, merkez bankası veya hükümet gibi merkezi bir otorite tarafından dolaşıma sokulmadan veya desteklenmeden, bunun yerine bir bilgisayar ağı aracılığıyla yönetilir. 

Kripto para dışındaki dijital paraların çoğunluğunun işletilmesi ve yönetimi bir merkezi otorite tarafından gerçekleştirilmektedir. 2013 yılında 6493 sayılı kanunla yasalaşan dijital paralara; banka hesaplarında bulunan kaydi paralar, banka kartları elektronik paralar ve kredi kartları örnek gösterilebilir.

Bu sistemlerdeki hesapların verileri, sistemi işleten kuruluşa ait sunucularda saklanmaktadır. Bu sebeple dijital paraları korumak için gereken güvenlik altyapısı, dijital parayı işleten kuruluşun bilişim güvenliği alt yapısıyla sağlanmaktadır. Dijital paralar, sadece bilişim sistemleri açısından değil yönetimsel açıdan da merkezi formlar tarafından denetlenir.

Kripto paraları dijital paralardan ayıran en belirgin özellik, bilişim alt yapılarının merkez formda olmayışıdır. Veri kayıtları kriptoloji teknolojisiyle korunan yüzlerce, binlerce, milyonlarca farklı küçük sunucu üzerinde saklanmaktadır. Bu sunucuların her biri farklı anonim kuruluş yada şahıslar tarafından işletilmektedir. Sistemdeki hesap verilerinin değiştirilmesi, silinmesi, başka hesaplara izinsiz aktarılması mümkün değildir. Bu özellikleri sayesinde kripto paraların güvenlik gereksinimleri aracı bir kurum yada şahıs olmadan sağlanır.

Dijital Para ile Kripto Para Arasındaki Diğer Farklar Şunlardır:

✓ Dijital para birimlerinin sanal olarak var olmaları dışındaki tüm özellikleri, geleneksel para birimleriyle eşleşir. Dijital para birimlerinin, geleneksel para birimleriyle en belirgin ortak noktası, merkezi bir otorite tarafından verilmeleridir.

✓ Dijital paralar ile gerçekleştirilen işlemler, kullanıcılar tarafından gerçek kimlikleri vasıtasıyla gerçekleştirilmektedir. Dolayısıyla dijital paraya ilişkin işlemler gizli değildir. Kripto paralar ile işlem yapılırken ise kişisel bilgilere ihtiyaç duyulmamakta ve bu bilgiler herhangi bir otorite ile paylaşılmamaktadır. Dolayısıyla kripto parayla ilişkin işlemler gizlidir.

✓ Dijital paralar birçok ülke tarafından yasal düzenlemelere tabiyken, kripto paraların yasal düzenlemelerine yeni başlanmıştır.

✓ Dijital para işlemleri, kripto paralara kıyasla siber saldırılara karşı oldukça açıktır. Blockchain teknolojisiyle korunan kripto para birimleri ise siber saldırılara karşı çok daha güçlüdür.

BirBorsa / Ayşete Yavaş