Cari hesap nedir?

Şirketlerin müşteri ve tedarikçi hesaplarının toplamı da denen cari hesap; borç ve alacak takibinin düzenli şekilde yapılmasını sağlamaya denir.

Fakat firmanın evraklarının bir muhasebeci tarafından takip edilmesi, cari hesap takibinin yapıldığı anlamına gelmez. Çünkü muhasebecilerin eline geçen belgeler geçmişe yöneliktir ve bu da güncel durumla ilgili bilgi vermediğini ortaya koyar.

Cari hesabın yararı da geçmişe ilişkin değil güncel bilgileri içermesidir.

Türk Ticaret Kanunu'nun 87. maddesine göre iki kişinin herhangi bir hukuki neden ya da ilişkiden doğan alacaklarını teker teker ve ayrı ayrı istemekten karşılıklı olarak vazgeçmesi ve bunları kaleme alarak borç şekline çevirip hesabın kesilmesinin ardından çıkacak artan tutarı isteyebileceklerine ilişkin sözleşmeye cari hesap denmektedir.

Sözleşme, yazılı yapılmadıkça geçerli olmamaktadır. En temel fonksiyonu, taraflar arasındaki nakdi ödemelerin ve takasların önüne geçmesidir. İş hayatındaki kolaylık sağlayan sözleşme, gereksiz para hareketlerini ortadan kaldırmaktadır.

Cari hesabın olabilmesi için en az iki taraf arasında alacak ve borç doğuran para, hizmet vb. değişiminin bulunması gerekir. Tarafların bu çeşitli işlemlerden doğan borç ve alacaklarını bağımsız bir şekilde ödeme ve tahsil talebinden sözleşmede bildirilen süreye kadar vazgeçmiş olmaları da gereken şartlardandır.

Takası mümkün olmayan alacaklar, belirli bir nedenle sarf edilmek ya da emre amade tutulmak üzere teslim olunan para ve mallardan doğan alacaklar ile önceden mevcut olan alacaklar cari hesaba geçirilmemektedir.

Sözleşmenin olmaması halinde hesap devresinin uzunluğu teamül ile belirlenmekte, bunun da olmaması durumunda takvim yılı dikkate alınır.

Devre sonunda hesabın kapatılmasıyla ortaya çıkan bakiye, karşı tarafa gönderilmektedir. Karşı taraf aldığı tarih itibarıyla bir ay içinde itiraz etmezse bakiyeyi kabul etmiş sayılır. Ödeme cari hesap sözleşmesinin sonunda istenebilir.

Bankacılıkta cari hesap nedir?

Kişiler arasında olduğu gibi bankalar arasında da cari hesap olabilmektedir. Bunlar; muhabirlere ait olan grup, mudilere ait olan grup ve müşterilere ait olan grup şeklinde üçe ayrılmaktadır. Bankada yapılan bütün işlemler cari hesap aracılığıyla takip edilebilmektedir.

Öte yandan gerçek kişi ya da tüzel kişi tarafından sahip olunan fakat kullanılmayıp belirsiz bir süre için kuruma bırakılan hazır bir satın alma gücü olarak gösterilmektedir. Hiçbir sınırlamaya tabi tutulmadan istenildiğinde kısmen ya da tamamen geri çekilebilme özelliği taşıdığı da aktarılıyor.

Pek çok bankada özel cari hesap ile gerçekleştirilebilecek işlemler; para yatırma-çekme, EFT, havale, kredi-kredi kartı ödemeleri, fatura ödemeleri, çek-senet tahsili, kıymetli maden işlemleri ve döviz.

Cari hesap takibi için hangi araçlardan yararlanılabilir?

Şirketlerin cari hesap tutmak için çoğunlukla kullandığı iki yöntem olduğu görülüyor. Cari hesap defterleri ve Excel tabloları yöntemlerinin dışındaysa web tabanlı cari hesap yönetimi programları bulunuyor.

Kaynaklarda cari hesap defterlerinin, uğraş gerektiren bir yöntem olduğu aktarılıyor. Defteri üç bölüme ayırarak müşteri alacaklarını, borçları ve diğer borçlarla alacakları ayrı ayrı tutmanın gerektiği yöntem, raporları tutmanın zorluğuyla da dezavantajlı gösteriliyor.

Excel'de de buna benzer zorluklar var. Her müşteri ve tedarikçi için ayrıca düzenlenmiş cari hesap kartlarının, devamlı güncellenmesi gerekmektedir. Zamanla yığın halini alan tabloların kontrolü ve muhtemel hataların önüne geçmek zorlaşıyor.

Bunlarla beraber masaüstünde kurulan muhasebe programları da işe yarayabilir. Ancak programlar karmaşıklığı sebebiyle işletme üzerinde ekstra yük yaratabiliyor.

Dolayısıyla web tabanlı cari hesap yönetimi programlarına talep hızla artıyor. Çünkü bu araç diğerlerine göre ciddi bir zaman ve emek tasarrufu anlamına geliyor.

Cari hesap takibi niçin önemlidir?

Cari hesap takibi sayesinde borç ve alacakları takip etmek çok daha kolaylaşabilir. Şirket için gerekli raporların hazırlanması ve muhtemel ihtilaf durumlarında mutabakat yapmak da aynı şekilde kolay bir hal alır.

İşletmenin idaresi ve geleceği için önem arz eden raporların cari hesap tablolarına dayanarak oluşturulması sağlanır. Bütün bunlarla beraber cari hesap takibinin en avantajlı yanlarından biri de bilgilerin güncel olmasıdır.

Cari hesap süresi

Cari hesap sözleşmesinde anlaşma süresi ve hesap devresi olmak üzere iki farklı süre vardır. Anlaşma süresi, cari hesap sözleşmesinin geçerli olacağı süre olarak tanımlanır ve bu sürenin uzunluğu taraflarca belirlenir.

Bir anlaşma süresi içerisinde birden fazla hesap devresinin bulunma ihtimali de vardır. Alacaklılık ve borçluluk bu sürenin sonunda belli olur.

Hesap devresi ise hesapların taraflarca incelendiği devredir. Hesap devresi süresi sözleşme veya teamülle belirlenebilecekken, belirlenmediği takdirde her takvim yılının son gününde hesap kapatılmaktadır.

Hesap kapatılıp borcun belirlenmesinin ardından bakiye, sonraki hesap devresine alacak olarak kaydedilir. Bakiyeyi alan taraf, o tarih itibarıyla 1 ay içinde itiraz etmezse bakiyeyi kabul etmiş sayılmaktadır.

Cari hesap sözleşmesi hangi durumlarda sona erdirilir?

Sözleşme birkaç durumda sona erdirilir. Bunlardan birincisi kararlaştırılan sürenin sona ermesidir. Bir süre kararlaştırılmadığı takdirde bir tarafın fesih ihbarında bulunması da bir diğer şarttır. Taraflardan birinin iflas etmesi de durumlardan birisidir.

Son olarak bakiyenin haczi koşulu vardır. Buna göre taraflardan birinin alacaklısı bakiyeyi haczettirir ve borçlu taraf 15 gün içinde haczi kaldırmazsa diğer tarafa sözleşmeyi feshetme hakkı doğmaktadır.

Zaman aşımı

Cari hesabın tasfiyesine, kabul edilen ya da mahkeme kararıyla saptanan bakiyeye veya faiz alacaklarına, hesap hata ve yanılmalarına, cari hesabın dışında tutulması gereken ya da haksız olarak cari hesaba geçirilmiş olan kalemlere veya tekrarlanan kayıtlara yönelik bulunan davalar, cari hesap sözleşmesinin sona ermesinden itibaren 5 yıl geçmekle zaman aşımına uğrarlar.