Borsada manipülasyon nedir? Manipülasyon nasıl yapılıyor?

Manipülasyonun göz bebeği Borsa! Borsa Manipülasyonu Nedir?

Son zamanların en çok merak edilen konu başlıklarından biri olan "Borsada Manipülasyon" toplum tarafında her ne kadar ilginin artmasına rağmen soru işaretleri yaratmaya devam ediyor. Son günlerde yaşanılan yoğun hareketliliğin ardından akıllara düşen "Borsada Manipülasyon" konusu her zaman olduğu gibi yine derin yanıtlar arıyor. Peki "Borsada Manipülasyon" nedir ve nasıl uygulanır? Borsada manipülasyonun önüne nasıl geçilir?

Borsada manipülasyon adımları suç mudur?

Menkul kıymetler piyasalarında arz ve talebin olması gerektiği gibi doğal olarak serbest bir şekilde karşı karşıya gelmesini engelleyerek, belirlenecek fiyatların önüne geçilmesine manipülasyon denir. Menkul kıymetler piyasalarında işleme açılan veyahut işlem gören hisselerin bilinçli bir şekilde yanlış yöne itilmesi ve bu şekilde yapılan işlemlerin bütünü manipülasyon olarak sayılmaktadır. Yapay yollarla menkul kıymetler piyasalarının yükseltilmesi veya düşürülmesi için uygulanan tüm faaliyetler manipülasyon sürecine dahil olmaktadır. Peki manipülasyonun türleri nelerdir?

Manipülasyonun türleri nelerdir?

Üç başlık altında incelenen manipülasyon türleri tahmin edildiği üzere hisse senetlerini yükseltmeye, düşürmeye ve sabitlemeye yönelik olarak karşımıza çıkmaktadır. Rekabet ve güven ilişkisini ortadan kaldıran bu manipülasyon türlerinin ise ne zaman ve ne şekilde olacağını tahmin etmek epey zordur. Hali hazırda piyasada yükselen veya yükseleceğine inandırılan bir ortam yaratılması fiyatları yukarı çekmek için atılan manipülasyon adımlarından bir tanesidir. Bu manipülasyon hamlesi, yükselen ve yüksek ilgi gören piyasa ekonomisinin satış işlemlerini de aynı benzerlikle artırmaya yöneliktir. Bir başka manipülasyon örneği ise fiyatları düşürmek için yaratılan algıyla gerçekleşir. Düşük fiyatlı hisse toplama olarak da bilinen bir başka adım, fiyatların düşüş trendine kapılması için yoğun bir çaba ile uygulamaya konulur. Özellikle  açığa  satış  işlemlerinde  hisse  senetlerinin olması gereken fiyatlar yerine düşük fiyatlarla piyasaya sürülmesi bu manipülasyon türünün en büyük örneğidir. Bilinen son manipülasyon adımı ise dengeleyici yani sabitleyici manipülasyon sürecidir. Hisse senetlerinin gerçek fiyatlarına ulaşmasını sağlamak amacıyla yapılan bu manipülasyon, oluşabilecek doğal hareketliliğin önüne geçerek borsanın manipülasyona uğramasına neden olmaktadır.

Manipülasyon yapanların tercih ettiği bazı yöntemler:

Pump and Dump! Pompala ve Boşalt Yöntemi
"Pump and Dump" yöntemi ile manipülasyon sürecine katılan sermayeler, öncelikle düşük ve piyasada alt seviyelerde kalan hisselerin toplanmasıyla hareket ederler. Hedeflenen miktara kadar toplanan düşük hisse kaynaklarının ardından algı operasyonuna dönüşen bu yöntem, çıkarılan söylentiler ve iddialar nedeniyle yükselişe geçer. Manipülasyon hedefi ile sahne alan sermayeler, piyasanın artış göstermesiyle ucuz yolla topladıkları kaynakları ellerinden çıkararak büyük bir kazanç sağlarlar. Herkesin bir köşesinden yetişip almak istediği varlıkları, manipülatörler düşükten alarak yüksek fiyattan ellerinden çıkarırlar.

Bear Raiding! Ayı Hücumu Yöntemi

Yukarıda belirttiğimiz "Pump and Dump" yönteminin tam tersi olarak gösterilen "Bear Raiding" yöntemi, yüksek seviyelerde yer alan varlıkların söylentiler ve iddialar ile aşağıya çekilmesini hedefler. Çıkartılan asılsız iddialar ve söylentiler ile büyük bir panik ortamı yakalandığında, manipülatör taraf düşüşe geçen varlıkları satın alma hareketine önderlik eder. Manipülatörler uyguladıkları bu yöntemle düşük fiyatlardan varlığı satın alıp halihazırda bulundukları pozisyonlarını kapatma şansına erişirler ve yükselişe geçecek varlığın yeni sahipleri olurlar.

Borsada Manipülasyon Yapmanın Suçu Nedir ve Nasıl Önüne Geçilir?

İşlem Bazlı Piyasa Dolandırıcılığı ve Bilgi Bazlı Piyasa Dolandırıcılığı suçu olarak adlandırılan iki farklı cezadan yargılanan borsada manipülasyon suçu, temelinde rasyonel gerçekleri farklı yönlere iterek çıkar ilişkisine yönlendirmekten besleniyor. Her iki cezanın da 3 yıldan 5 yıla kadar hapis istemi ve beş bin günden on bin güne kadar adli para cezası bulunuyor. Sermaye Piyasası Kanunu’nda yer alan maddele doğrultusunda yaptırımların usulüne göre uygulanması ve denetimlerin doğru bir şekilde harekete geçirilmesi manipülasyon suçlarının azalmasını hedeflemektedir. Dışarıdan ve içeriden kurulan bağlar ise hareketlerin önüne geçmek için yeteri kadar olanak tanımamaktadır. Özellikle sosyal medyada oluşan ve her geçen gün artış gösteren bilgi kirliliği ile manipülasyonun önü tüm önlemlere rağmen daha da açılmaktadır.

Mağdur Olmamak İçin Ne Yapılmalı?

Basit anlamda ekonomide oluşan dalgalanmayı fırsata çeviren sosyal medya profillerinden ve zenginlik vaadiyle dolandırıcılık yapan insanlardan uzak durulması ilk adım olarak gösterilmektedir. Sistemin hareketliliğini kişisel fırsatlara çeviren dolandırıcılar, kişi ve kurumları kendi iddiaları ve söylentileri çerçevesinde manipüle ederek büyük kayıplara neden olmaktadır. Kulaktan dolma bilgilerle yatırım tavsiyeleri veren bu gruplar, yukarıda saydığımız bilgiler ışığında borsada manipülasyon hareketinin ilk durağı olarak adlandırılmaktadır.