Borsa nedir? Ne alınır ne satılır? Borsa hakkında merak edilenler...

Hisse senetleri, yatırım fonları ve borçlanma araçları gibi menkul değerler, altın ve petrol gibi emtiaların alınıp satıldığı piyasalara borsa denir.

Borsalar, yatırım araçlarının belirli kurallara uygun olarak el değiştirmesinin sağlandığı ve yatırımcıların alım satım yaparak kısa ve uzun vadeli fiyat değişimlerinden kâr sağlamayı amaçladıkları yatırım araçlarıdır. 

Borsada yapılan alım/satım işlemleri belirli kurallara göre işler. Yapılan işlemlerdeki başarı bu kurallara uyulup uyulmadığıyla direkt olarak ilişkilidir.

Yatırımlarda başarı olabilmek, borsa hakkında edinilen bilgi ve tecrübeyle eşdeğerdir. Borsanın ne olduğunu bilmek ve piyasanın işleyişini kavramak büyük önem arz eder. Piyasada oluşan hareketleri yorumlayabilmek ve kişinin bu hareketlerin kendi portföyüne etkilerini bilmesi de önemlidir.

Menkul kıymetler borsalarında hisse senedi, tahvil, bono, yatırım fonları gibi kıymetli evraklar işlem görür.

Ticaret borsalarında altın, gümüş, platin gibi değerli madenler; petrol ve doğal gaz gibi enerji sektörü ürünleri; pamuk, kahve, buğday gibi tarım ürünleri spot piyasalarda işlem görürler.

Future, forward ve opsiyon kontratları ise vadeli işlemler ve opsiyon piyasasında alınıp satılmaktadır.

Birçok yatırım aracına ait türlü borsalar bulunmasına rağmen Türkiye'de borsa terimi genel olarak hisse senetleri borsası, özel olarak da Borsa İstanbul ya da BİST-100 endeksi olarak kullanılmaktadır.

Borsanın tarihçesi

Borsanın tarihi ilk olarak eşya alım/satımıyla başlamış ve ardından kıymetli madenlerden ticari senetlerin alım/satımına başlanarak gelişme kaydetmiştir.

Günümüzde küresel ekonominin ve finansal piyasaların ayrılmaz bir parçası olan hisse senedi borsaları, 17 ve 18. yüzyılda yaygınlaşmaya başladı. Fakat hisse senedi kavramının henüz mevcut olmadığı tarihin daha eski dönemlerinden beri dünyanın pek çok noktasında bulunan borsalarda çeşitli borçlanma araçları ve emtia el değiştirmektedir.

1487 yılında Avrupa'da Belçika'ya bağlı Anvers şehrinde ilk borsa kurulmuştur. 16. yüzyılda ise bu borsanın yerini Amsterdam Borsası almıştır. Amsterdam Borsası bilindiği anlamda ilk hisse senedi borsası kabul edilmektedir. 19. yüzyılda kurulan Chicago Ticaret Borsası da modern anlamda spot ve vadeli işlem piyasalarından oluşan ilk emtia borsasıdır.

Borsa ile ne alınır, ne satılır?

Borsa piyasasında yapılan yatırım işlemlerinde akla ilk gelen hisse senetleridir ancak diğer kıymetli evraklar, emtialar, türev araç denilen vadeli işlem ve opsiyon sözleşmeleri de bulunur. Bu yatırım araçları da borsadan kazanç elde etmek için tercih edilebilmektedir. Dikkat edilmesi gereken bir diğer husus da portföy oluşturmaktır.

Borsada tek bir yatırım aracıyla işlem yapmak yerine bir portföy üzerinden yatırımları gerçekleştirmek, riskleri en düşük düzeyde tutmak için oldukça önem taşır. Tek bir yatırım aracıyla işlem yapılır ve beklenmedik bir durumla karşılaşılırsa tüm teminat riske atılmış olur. Buna benzer durumlarla karşılaşmamak için riskleri bir portföy oluşturarak dağıtmakta fayda vardır.