Borsa Endeksi Nedir? BIST 100, BIST 30 Nedir?

Geçtiğimiz yazılarımızın ardından belirttiğimiz gibi bu yazımızda biraz daha hisse senetlerinin teknik boyutlarına bakalım istiyoruz. Hisse senedi kavramının derinlemesine anlamını öğrendiğimize göre artık endeks kelimesine geçebiliriz. Borsa denince akla gelen hisse senetlerinin ardından hisse senedi denince ilk akla gelen endeks kelimesi ne anlama geliyor? İşte cevaplarına bakacağımız sorularımız: Borsa endeksi nedir? En önemli endeksler nelerdir? BIST100 nedir? BIST 50 nedir? BIST 30 nedir? BIST bankacılık endeksi ne demek? Borsa İstanbul Endeksleri Nelerdir? Borsa endekslerini etkileyen faktörler nelerdir?

Hisse senetlerinden konuşurken sürekli duyacağımız endeks; çeşitli verilerin toplanmasıyla elde edilen verilerin zaman içindeki değişimini hedef alan orantısal göstergeler anlamına gelmektedir. Peki endeks nelere göre belirlenmektedir? Çeşitli varlıkların fiyatlarından, maliyetlerinden, satışlarından veya üretim verilerden beslenerek elde edilen endeks, borsada ise daha farklı bir boyutta ele alınmaktadır. Endeks kavramının tanımını öğrendiğimize göre borsa çatısı altında düşünürsek, hisse senetlerinin fiyat ve bunun sonucunda yaratacağı getiri performanslarının ölçülmesine borsada endeks adı verilmektedir. Gerek sektörler içinde gerekse tüm borsa verileri üzerinden hesaplanan borsa endeksi, elde ettiği veriler ışığında borsanın ve hisse senetlerinin adeta aktif performans bilgilerini ortaya çıkarmaktadır. Peki ana görevi nedir? Özetlememiz istenirse, endeks borsada yer alan hisse senetlerinin fiyat hareketlerinin ölçülmesine olanak tanıyan göstergeler bütünüdür diyebiliriz. Bu doğrultuda düşünürsek en önemli endeksler nelerdir? Borsa İstanbul bünyesinde yer alan endeksler nelerdir?

Borsa İstanbul bünyesinde birden çok endeks karşımıza çıkmaktadır. Bunlar ise şu şekildedir: BIST 100 Endeksi, BIST 50 Endeksi, BIST 30 Endeksi, BIST 100-30 Endeksi, BIST Kurumsal Yönetim Endeksi, BIST Tüm Endeksler, BIST Yıldız Endeksi, BIST Ana Endeksi.

En önemli endeksler nelerdir?

Türkiye Cumhuriyeti sınırları içerisinde Borsa İstanbul sayesinde hisse senetlerine ulaşım sağlanırken karşımıza sürekli BIST 100, BIST 50, BIST 30 ve BIST Bankacılık Endeksleri gibi terimler gelmektedir. İşte merak edilenleriyle BIST! Sırasıyla açıklamamız gerekirse;
BIST 100 Endeksi, Borsa İstanbul çatısı altında aktif olarak işleme tabi tutulan, hem piyasadaki konumu hem de işlem hacimleri bakımından en değerli 100 hisse senedini temsil etmektedir. Tahmin edildiği üzere de pay piyasasının en değerli endeksi olarak karşımıza gelmektedir, bir bakıma temel endeks görevi üstlenmektedir. Bu ifadenin ardındansa BIST 50 ve BIST 30'unda BIST 100 içinde yer aldığını tahmin edebiliriz. BIST 50, en yüksek değerlere sahip 50 hisseyi ifade ederken; BIST 30 ise en yüksek değerlere sahip 30 hisse senedinin endeksi olarak kabul edilmektedir. BIST Bankacılık Endeksi'ne gelirsek eğer; BIST Bankacılık Endeksi, ülke sınırları içinde işleme tabi tutulan ve bankalar tarafından seçimi yapılan 10 hisse senedini karşımıza getirmektedir.

BIST 100 nedir?

Bahsedilen gibi, BIST 100 endeksi, yatırımcılar için önemli bir gösterge ve borsa hareketlerini izlemek için kullanılan bir araç olarak kabul edilir. Bu endeks, Türkiye'nin en değerli 100 hisse senedini içerir ve büyük yatırımcılar için vazgeçilmez bir kaynaktır. BIST 100 endeksi, yılda dört kez güncellenir ve bu güncellemeler, belirli dönemlerdeki verilere dayalı olarak yapılır. Endeksin kodu XU100'dur ve içeriği A ve B grubu hisse senetlerinden seçilir. C ve D gruplarına ait hisse senetleri bu endekse dahil edilmezler. Bu güncellemeler, yılda dört kez gerçekleştirilir ve Ocak-Mart, Nisan-Haziran, Temmuz-Eylül ve Ekim-Aralık dönemlerini kapsar.

BIST 30 nedir?

BIST 30 endeksi, XU030 koduyla tanımlanır ve hem BIST 100 hem de BIST 50 endeksleri içinde yer alır. Bu endeks, en değerli 30 hisse senedini kapsar ve A ile B gruplarından seçilen hisse senetlerinden oluşur. BIST 30 genellikle düşük risk grubundaki hisse senetlerini içerir ve uzun vadeli yatırımcılar için cazip bir seçenek olabilir. Ancak deneyimli yatırımcılar, BIST 30 içindeki yüksek değerli hisse senetlerini al-sat işlemleriyle kullanarak kar elde etme stratejilerini tercih edebilirler.

A, B, C ve D endeks hisse grupları şu şekildedir:

A Grubu: Yüksek işlem hacmi olan ve likit hisse senetlerini temsil eder.
B Grubu: A grubu dışındaki hisse senetlerini içerir ve daha düşük işlem hacmi olan hisseleri içerir.
C Grubu: Yüksek riskli ve özel şirket hisselerini içerir.
D Grubu: İflas etmiş veya işlem görmeyen hisse senetlerini içerir.

Tüm bu endekse terimlerinin ardından endeksi etkileyen faktörler nelerdir?

Endeksi etkileyen faktörler nelerdir?

Borsa endekslerinin etkilendiği faktörler, kendi içlerinde iki ana kategoriye ayrılır: içsel ve dışsal faktörler. Bu faktörler, yatırımcılar için önemli bilgiler içerir ve doğru anlaşıldığında yatırım kararlarında yardımcı olabilir. İşte bu iki kategori altındaki faktörler:

İçsel Faktörler: İçsel faktörler, borsa endekslerini oluşturan şirketlerin kendilerine özgü özelliklerinden kaynaklanır. Bu faktörler şunları içerebilir:

• Şirketlerin finansal performansı ve karlılığı.
• Şirketlerin yönetimi ve liderlik kalitesi.
• Şirketlerin ürün veya hizmetlerinin talebi ve rekabet durumu.
• Şirketlerin büyüme potansiyeli ve gelecekteki projeksiyonları.
• Şirketlerin borç seviyeleri ve mali sağlığı.
• Dışsal Faktörler: Dışsal faktörler ise genellikle piyasa genelindeki koşullardan kaynaklanır ve birden çok şirketi etkileyebilir. Bu faktörler şunları içerebilir:

1. Ekonomik göstergeler, örneğin enflasyon, işsizlik oranları, faiz oranları vb.
2. Siyasi ve jeopolitik olaylar, ülkeler arası ilişkiler ve uluslararası krizler.
3. Piyasa duyarlılığı ve yatırımcıların genel risk iştahı.
4. Ticaret anlaşmaları, vergi politikaları ve düzenlemeler.
5. Doğal afetler veya felaketler gibi beklenmedik olaylar.
6. Bu faktörleri anlamak ve takip etmek, yatırımcıların piyasa hareketlerini daha iyi anlamalarına ve daha bilinçli yatırım kararları almalarına yardımcı olabilir.

İçsel faktörler adından da düşünüldüğü zaman tahmin edildiği üzere, ülke ekonomisinin verilerine göre belirlenmektedir. Çeşitli zamanlarda gündeme gelen konu başlıklarından da bildiğiniz üzere; işsizlik verileri, faiz oranlarının durumu, ülkenin konumu, enflasyon verileri, çeşitli risk başlıkları gibi özel faktörlerden oluşmaktadır. Temel olarak ülke sınırları içinde yer alan çeşitli şirketlerin ve kaynakların aktif olarak sahne aldığı borsa piyasası, içsel faktörlerden önemli bir şekilde etkilenmektedir. Dışsal faktörler ise, daha çok ülke sınırlarının ötesinde yani global boyutta yaşanılan problemlerden kaynaklanmaktadır. Örnek vermemiz gerekirse; küresel piyasalardaki dalgalanmalar, küresel piyasaların potansiyel hareketliliği, piyasalar arası ülkelerin ilişkileri, global borsa endeksleri...

Borsa endekslerine yatırım yapılır mı? Borsa endekslerine nasıl yatırım yapılır?

Herkes tarafından dikkatle takip edilen endeks verileri, bir bakıma yatırımcılar için de yeni bir fırsat kapısı açmaktadır. Gerek vadeli olmak üzere, emtia veya hisse senedi olarak da yatırıma uygun olan endeksler, diğer tüm yatırım araçlarında olduğu gibi alım ve satım işlemlerine uygun olmaktadır. Hisse senetleri ile bağlantısını merak ediyorsanız ise, endeks yatırımları içinde en fazla getirisi olan yatırım aracı hisse senetleri olarak kabul görmektedir. Hem alım satım farkları, hem de temettü payı nedeniyle ilgi gören hisse senetleri, sürekli takip edilmesiyle birlikte ciddi bir yatırım kanalı olarak yorumlanmaktadır. Yatırımcılar ise Borsa İstanbul bünyesinde en değerli endeksler olarak bilinen BIST 100 ve BIST 30'u tercih etmektedirler. Fakat hatırlamamız gereken bir şey var ki, BIST yatırımlarında da sürekli takip ve bilgi ön plana çıkmaktadır. Hisse senetlerinin endeksler üzerinden yatırım aracı olarak kullanılmasında saydığımız tüm faktörler dikkate alınarak değerlendirilmelidir. Aynı şekilde Yabancı Borsalar üzerinden de bu kanallarda yatırım yapmak istiyorsanız; çeşitli aracı kurumları, verileri ve bilgileri dikkate almanız sizler için önemli olacaktır.

Endeks kavramıyla açtığımız yazımızı bu şekilde sonlandırmış olduk. Peş peşe içeriklerle sürdürdüğümüz "Birborsa Akademi" kategorimizde yeni yazımızda sizlere hisse senetlerinde emirlerden, sürelerden ve açığa satıştan bahsedelim.