3 soruda borsa nedir?

Bölüm 1

Neden borsa? Neden hisse senedi?

Kaba tabirle ''Borsa'' hisse senedinin ''pazarıdır.'' Borsa, kayıtları olan ve resmi usullere dayanakları olan bir pazardır.

Hisse senedi sadece borsa'da alınıp satılmaz. Bu nedenle borsa dışındaki hisse senedi alım-satımlarına da borsadaki fiyat esas teşkil eder.

Hisse senedi denilen kağıtların değerini, fiyatını belirleyen pek çok etkenler vardır. Nihai fiyatı satıcı veya alıcının bu kağıtlara verdiği önemi belirler.

Borsa da, hisse senedi alım satımı da ''kar etmek için'' icad edilmiş şeylerdir. Bu işse karışanların, borsa ve hisse senedi ile ilgilenenlerin hepsinin tek bir amacı vardır: Kar etmek!

Hisse senedini çıkaran da , satanda da hep kar peşindedir. O halde birileri kaybedecek ki, bir başkaları kar edebilsin...

 Borsa 'da, hisse senedi alım satımında kar - zarar ikiz kardeş gibi düşünülebilir.  Her zaman kar etmeye, devamlı kazanmaya imkan yoktur.

Bunun içindir ki, bazı kimseler borsayı kumarhaneye, hisse senedi alıp satmayı kumar oynamaya benzetirler. Bu benzetme gerçeklikle ilgisi olmasa bile bir ölçüde benzerlikten sözedilebilir.

Bölüm 2

Borsa Nedir? Nasıl Çalışır?

Borsa, alıcı veya satıcının veya onların vekillerinin belli malları alıp-satmak amacıyla biraraya geldikleri, çalışma yeri, çalışma saatleri, çalışma şekli önceden belirlenmiş bir pazardır.

Diğer pazarlardan farkı borsada alınıp satılan malların aynen değil, bu malları temsil eden belgelerin el değiştirmesidir.
Borsa'lar belli konularda ihtisaslaşabilir. Örneğin altın, döviz, menkul kıymetler, değerli taşlar borsaları gibi. Örneğin hayvanlar borsası ya da madenler borsaları vb.

Bilindiği üzere ülkemizde uzun yıllar Ticaret Borsaları faaliyet göstermeye devam etmektedir.
Konumuz ''Hisse Senedi'' alım satımı olduğu için, burada sadece Menkul Kıymetler Borsalarından ve özellikle Borsa İstanbul 'dan söz etmeye çalışacağım.

Bazı ülkelerde borsaların kuruluşu ve çalışma usulleri kanun ile düzenlenir. Bazı ülkelerde ise ilgili tüzükler, sözleşmeler hazırlayarak, şirket-dernek kurarak borsaların kuruluş ve çalışma usullerini kendileri belirlerler.

Türkiye'de Borsa İstanbul'un kuruluş ve çalışma şekli kanun ile düzenlenmiştir.

İstanbul'da yukarıda açıklanan kuruluş şekilleri dışında kendiliğinden oluşmuş ve önceden belirlenmiş yazılı herhangi bir usül ve kaideye tabi olmadan çalışan birden fazla borsa vardır bunlar:

Kapalı çarşıdaki altın borsası ve Reşitpaşa 'da bulunan Borsa İstanbul merkezidir.

Borsanın diğer ticaret unsurlarından daha hızlı büyümesi ve en önemli özellikleri ise şöyle:

- Alıcı ve satıcı veya vekillerinin bulmalarına gerek olmaması.

- Alıcıya veya satıcıya, devamlı olarak ''dilediği zaman alım-satım yapma fırsatı'' sunulması.

-Alıcı ve satıcı veya vekillerini karşı karşıya getirerek en şeffaf hale getirilmeye çalışılması küçük yatırımcılar başta olmak üzere serbest piyasa oyununa kimseyi düşürmemek için yapılmasıdır.

Bölüm 3

Borsa Endeksi ne demek?

Her borsada fiyatların genel değişimi ''özel bir endeksten'' izlenir. Her borsa kendi endeksinin nasıl hazırlanacağına kendi karar verir ve endeks hesaplama metodunu açıklar.

Borsa İstanbul'da birkaç tane endeksi vardır ve bunlar: BİST-30 - BİST100 - XBANK - XSPOR olarak ayrılır her bir endeksin içinde ayrıca işlem gören hisse senetleri düşüş çıkışlarıyla birlikte Borsa İstanbul yönetiminin belirlediği bir yöntemle birlikte hesaplanır ve yansıtılır.

Endeks gün içinde sert volatilite yaptığında yukarı yönlü gidişlerde  yüzde 10 aşağı yönlü hareketlerde eksi 5 ve eksi yüzde 10 larda işlemi kısa süreli ve o gün boyunca tamamen durdurur.

Endeks devre kesiciye ise Borsa İstanbul tarihinde yalnızca 4 kere girmiştir.